Moet je in een grote tuin anders tuinieren dan in een kleine?
Veel tuinliefhebbers met een kleine tuin dromen van een grote tuin. Maar hoe is het om zo'n grote tuin aan te leggen en bij te houden? Wat moet je met al die ruimte? Moet je op een andere manier gaan planten? Moet je anders gaan tuinieren? Een tuin van 1.000 vierkante meter aanplanten en bijhouden is toch zeker wel iets anders dan een tuintje van 75 vierkante meter?
Voor ons was het grote moment daar in februari van 2005. Wat voelde het goed, die eerste keer dat ik over ons tuinpad naar achteren liep! Sommige dingen, zoals een groter huis of een nieuwe auto, zijn alleen de eerste weken bijzonder. Daarna worden ze "normaal", maar ik voel me nu, bijna 20 jaar later, nog steeds de koning(in) te rijk met mijn tuin.
Zelf had ik totaal geen ervaring met grote tuinen. De achtertuin van ons vorige huis was een postzegeltje van amper 70 vierkante meter. We ontdekten al snel dat je in een grote tuin op een andere manier moet tuinieren. Maar hoe dan?
Tips voor een grote tuin
Wil jij graag een grote tuin maar vraag je je af waar je aan begint? Dan kunnen onderstaande tips je helpen!
Tip 1: benut de ruimte
Maak één grote tuin in plaats van twintig kleintjes. Je hebt de ruimte, laat dat voor je werken! Veel tuiniers die altijd een kleine tuin hebben gehad, lijken te lijden aan Agorafobie: de angst voor grote open ruimtes. Ik was zelf beslist ook zo'n patiënt 😳.
Mijn eerste ingeving was om alles kleiner te maken. Een kleine tuin snapte ik. Daar had ik ervaring mee. Dus wat deed ik? Ik deelde onze grote tuin op in tuinkamertjes en kleine perkjes. Elk perk behandelde ik als een apart tuintje. Hagen, haagjes en randen scheidden de verschillende tuintjes van elkaar.
Jaren later hebben we ze allemaal gerooid. Feitelijk was de buxusmot de aanleiding. Toen de buxushagen verdwenen waren, leverde dat een heerlijk gevoel van ruimte op. De tuin leek ineens veel groter en vormde meer een geheel.
Na de buxushagen hebben we daarom nog meer hagen en haagjes gerooid. Dat scheelde ook flink in het onderhoud want hagen zorgden voor veel extra werk. Ook hebben we een aantal paden verwijderd zodat de plantvakken groter werden.
Onze tuin bestaat nu grofweg uit drie delen gescheiden door twee symmetrische beukenhagen. Je kunt de tuin vanaf de paden aan de zijkant, nu in eens overzien zonder dat je zicht geblokt wordt door hagen. Het totale beeld van de grassen en vaste planten vind ik véél mooier dan het zicht op een haag.
Onze gele tuin (bekijk hem hier), met rondom beukenhagen, was prachtig als je er midden in stond maar de hagen blokkeerden het zicht over de tuin. Vanaf de paden aan de zijkanten zag je alleen maar heg.
 |
| Onze gele tuin, mooi als je erin staat, maar niet vanaf daarbuiten |
 |
| Zelfde deel van de tuin nu: een open ruimte met siergrassen en bloeiende planten |
Tip 2: maak groepen en repeteer deze
De indruk die planten maken op de toeschouwer, heeft alles te maken met de schaal van de beplanting.
Eén plant is géén plant in een grote tuin. Een enkele plant zie je in een grote tuin niet staan. Tenzij het een hele grote is. Je moet groepen maken. Na wat experimenteren heb ik gemerkt dat dit goed werkt in mijn borders:
- Kleine planten (zoals Salvia nemorosa) in groepen van minstens vijf, maar liever zeven of meer;
- Middelgrote planten in groepen van minstens drie;
- Grote planten (zoals Eupatorium of Rudbeckia nitida) kun je los planten.
Met heesters werkt het 't zelfde. Kleine struikjes, zoals lavendel of struikheide plant je in groepen van vijf of meer. Middelgrote struiken zoals azalea's in groepen van minstens drie. De "grote jongens" zoals hortensia's en viburnums kunnen los geplant worden.
Afgelopen zomer bracht ik een bezoek aan de Vlinderhof, een tuin die is ontworpen door mijn grote voorbeeld Piet Oudolf. Daar leerde ik dat mijn groepen misschien nog wel wat groter mogen worden dan ze nu zijn.
Verder is het belangrijk dat je de groepen herhaalt. Het repeteren van planten zorgt voor rust en harmonie. Je oog wordt dan als het ware langs de border geleid in plaats van dat een wirwar van planten in één keer op je netvlies knalt.
Tip 3: maak keuzes
"Yes! Ik kan nu alles planten wat ik wil!" Dat was de eerste gedachte die bij mij opkwam toen ik mijn nieuwe koninkrijkje bekeek. Maar zo werkt het dus niet. Als je alles plant wat je mooi vindt, wordt je tuin druk, rommelig en onsamenhangend.
Al die aparte tuintjes die ik gecreëerd had droegen bij aan het gevoel van chaos omdat ze onderling niet bij elkaar pasten of niet mooi in elkaar overliepen. Zo had ik een tuin met azalea's, schapengras en heide met een veldje van kruiptijm. Daar was niks mis mee, het zag er heel Zen uit, maar het paste totaal niet bij de kleurrijke border vol zomerbloeiers ernaast.
Het is goed om voor je tuin één thema te bepalen en daar de beplanting bij te kiezen. Ik heb uiteindelijk gekozen voor de moderne vaste plantentuin (prairietuin). De beplanting bestaat nu vrijwel geheel uit vaste planten en siergras. Daardoor ontstond vanzelf een veel harmonieuzer geheel.
 |
| Veldje van kruiptijm Thymus praecox 'Coccineus' met blauw schapengras Festuca glauca en Japans bloedgras Imperata cylindrica 'Red Baron' |
 |
| Zo zag het er later uit met Echinacea purpurea 'Magnus' en Egyngium yuccifolium |
Tip 4: kijk naar het grote geheel
In een kleine tuin sta je met je neus bovenop elke plant. Je ziet elk detail: de vorm van de bloemblaadjes, de meeldraden, de kleur van het hart, de nerven op het blad. In een grote tuin is dat anders. Daar bekijk je planten meestal van een afstand.
Ik heb zelf altijd een zwak gehad voor planten met tweekleurige bloemen. De geel-rood gestreepte bloemen van de daglelie Hemerocallis 'Frans Hals' spraken dus tot mijn verbeelding. Maar als je zo'n bloem van veraf bekijkt, dan zie je die twee kleuren niet. De bloemen lijken dan oranje.
Wat je wél heel goed waarneemt van een afstand, is dat Frans Hals eigenlijk maar een rommelige bos loof is. Frans was om die reden uiteindelijk geen 'blijvertje' in mijn tuin.
In een grote tuin gaat het niet om de inviduele plant maar om het grote geheel: de vormen en kleuren van planten en de combinaties die je daarmee maakt. Bij het combineren van planten denkt iedereen als eerste aan kleur. Kleur is zeker belangrijk bij het ontwerpen van een border, maar vorm en structuur zijn misschien nog wel belangrijker.
De eerste versie van mijn 'Piet Oudolf border' (niet aangelegd door Piet, maar wel gevuld met zijn planten) was niet bijster geslaagd. Ik dacht eerst dat de kleurencombinaties niet goed waren. Misschien was blauw en geel geen goede combinatie? Uiteindelijk realiseerde ik me dat de planten qua vorm en structuur niet bij elkaar pasten. In dit blog lees je daar meer over.
 |
| Hemerocallis 'Frans Hals' |
Tip 5: geduld is een schone zaak
In grote tuinen moet je, om hoogte en structuur te krijgen, hoge elementen toepassen. Denk aan heesters, bomen, hagen, snoeivormen. Deze elementen moeten in de juiste verhouding staan tot het oppervlak. Zolang dat niet het geval is, ziet het totaalbeeld er niet goed uit.
In een kleine tuin heeft een klein boompje een groot effect maar in een grote tuin zie je zo'n kleine boom amper staan. Het duurt een aantal jaren voor de boom past bij de omvang van de tuin. De twee gespiegelde beukenhagen, die structuur geven aan onze tuin, hebben zo'n zes jaar nodig gehad om in te groeien. Bij bomen moet je al gauw richting tien tot twaalf jaar denken.
Je kunt er natuurlijk voor kiezen om volwassen bomen en struiken te kopen, maar dat is eigenlijk geen goed idee. Zeker niet als je op droge grond tuiniert. Het bovengrondse deel van een plant moet namelijk in verhouding staan tot het het ondergrondse deel maar planten die je groot koopt hebben relatief weinig wortels.
Ze hebben altijd in een pot gestaan. Of ze zijn een flink deel van hun wortels kwijtgeraakt bij het uitsteken (als je wortelgoed koopt). Het kan jaren duren voor de verhouding weer klopt. Al die tijd zullen ze meer water nodig hebben en minder goed groeien. Kleinere bomen en struiken zullen wel van meet af aan goed groeien. Daardoor zie je al na een paar jaar het verschil niet meer.
Heb je niet zoveel geduld? Dan is de prairietuin misschien iets voor jou. Dit type tuin wordt volledig opgeplant met vaste planten en siergras. Daarmee kun je in het tweede jaar al een volwassen effect bereiken.
Tip 6: Geef heesters de ruimte
Je hebt ze vast ook wel eens gezien: van die tuinen waarin alle heesters gesnoeid zijn in de vorm van een kadetje. Dat komt doordat de bewoner bij het planten ervan, niet in de gaten had hoe groot zijn aankoop uiteindelijk zou worden. Een geliefde maatregel is dan om de struiken elk jaar flink terug te snoeien.
Het nadeel van heesters die je klein koopt, is dat het moeilijk voor te stellen is hoe groot ze uiteindelijk worden. Daardoor heb je de neiging om te dicht op elkaar te planten. Het gevolg is dat je later veel moet snoeien. Dat is niet alleen veel werk, maar de natuurlijke vorm van de struik gaat hierdoor uiteindelijk verloren en dat is jammer.
Verplanten is niet echt een optie want volwassen bomen en struiken laten zich moeilijk verplaatsen. bij het verplanten verliest de boom of struik namelijk een groot deel van zijn wortels. Heesters die in elkaar zijn gegroeid zien er bovendien niet meer uit als je ze uit elkaar haalt. Ze zijn scheefgegroeid en hebben kale plekken. Vaak zit er niets anders op dan de struik net boven de de grond af te zagen.
Google, voordat je begint te planten, dus even hoe breed die heester uiteindelijk wordt en bepaal op basis daarvan de plantafstand. Het helpt om een cirkel te tekenen rondom het plantgat. De ruimte tussen de struiken, die er in het begin wel is maar later niet meer, kun je opvullen met eenjarigen, bodembedekkers of vaste planten.
 |
| Drie kentenboompjes Amelanchier alnifolia 'Obelisk' (toch nog te dicht op elkaar geplant!) |
Tip 6: kijk minder nauw
In een tuin van 100 vierkante meter kun je alles perfect bijhouden: elk onkruidje uitwieden, alle dode bloemen wegknippen, elk geel blaadje verwijderen. In een grote tuin is dat niet te doen. Het is ook niet nodig.
In een kleine tuin sta je overal met je neus bovenop en zie je elk klein detail, maar in een grote tuin bekijk je alles veel meer van een afstand. Die uitgebloeide bloem, dat vergeelde blad of die irritante klaver tussen de vaste planten vallen dan niet echt op. Je kunt ze gewoon laten staan en dat is dan weer goed voor de biodiversiteit.
In een grote tuin is het meestal voldoende om de randen langs de paden en gazons te wieden. De tuin ziet er dan al verzorgd en onderhouden uit. Dat er onkruid of gras groeit tussen de hogere beplanting, valt niet op. Alleen in het voorjaar, als de borders nog niet zijn dichtgegroeid, zul je wat intensiever moeten wieden. Een flinke laag mulch kan helpen om onkruid te onderdrukken.
Tip 7: overweeg een tuin zonder gazon
Veel mensen vinden een gazon in de tuin onmisbaar. Maar bedenk dat een gazon één van de meest arbeidsintentensieve onderdelen van je tuin is.
Een gazon moet wekelijks gemaaid worden, de graskanten moeten regelmatig afgestoken worden en bij droogte moet je regelmatig sproeien als je je gras groen wilt houden. En dan heb ik het nog niet gehad over verticuteren, bemesten en het onkruidvrij maken. Het onderhouden van een groot gazon slokt daarmee onevenredig veel tijd op. Vraag je dus af of je dat gazon wel écht nodig hebt.
In mijn blog Vijf goede redenen om afscheid te nemen van je gazon geef ik je nog vier andere goede redenen waarom je dat gazon misschien beter kunt vergeten. Mocht je het inmiddels nog niet begrepen hebben, zélf heb ik geen gazon in mijn tuin 😊!
 |
| Onze droogtebestendige grastuin, namen van de planten vind je in dit blog |
Tip 8: het onderhouden van een grote tuin
Als mensen onze tuin zien is hun eerste reactie vaak "oh, wat veel werk!". Ik zal de laatste zijn om dat te ontkennen maar hoeveel werk je aan een grote tuin hebt, bepaal je voor een belangrijk deel zelf. Het hangt vooral af van de beplanting die je kiest en hoe nauw je kijkt.
Onze eigen tuin heeft een redelijk onderhoudsintensieve beplanting met weinig heesters, veel vaste planten, siergrassen en zelfzaaiers in de vorm van een- en tweejarigen. Wij kijken vrij nauw. De grindpaden en borders worden regelmatig gewied. Wij vinden het heerlijk om in de tuin bezig te zijn, dus voor ons is dat geen probleem.
In het tuinseizoen kost het onderhoud ons gemiddeld ca. 16 uur per week. Dat komt neer op 2,0 uur per 100 vierkante meter tuin. Kies je voor een onderhoudsarme beplanting en kijk je niet zo nauw dan zul je op ongeveer 1 uur per 100 vierkante meter uitkomen. Ga je voor absolute perfectie, reken dan op zo'n 3,00 uur per 100 vierkante meter.
Een beplanting met veel heesters is relatief onderhoudsarm. Sommige heesters moeten regelmatig gesnoeid worden, maar ze kunnen tientallen jaren op dezelfde plek blijven staan en eronder groeit weinig onkruid. Zeker als je de grond voorziet van een dikke laag mulch of laat begroeien met een goede bodembedekker, zoals Waldsteinia.
Een heester die goed gesetteld is, is bovendien behoorlijk droogtebestendig. In een tuin met veel heesters hoef je dus minder vaak water te geven. Door een flink deel van je tuin te beplanten met heesters, kun je het onderhoud dus beperken.
Vaste planten daarentegen moeten om de drie of vier jaar verjongd worden om vitaal te blijven. Ze moeten opgebonden en afgesteund worden om te voorkomen dat ze omvallen. Vaste planten wortelen minder diep dan heesters en zullen daardoor eerder last krijgen van droogte. Een tuin met grote bloemenborders is dus een stuk onderhoudsintensiever (maar wat mij betreft ook veel leuker).
Zelfzaaiers zorgen ook voor relatief veel werk omdat je de overtollige zaailingen moet uitwieden of verplanten naar de plekjes waar jij ze wilt hebben. Maar hiervoor geldt ook dat het leuk is om ze te hebben.
Ook interessant
Bewaar op Pinterest:
Abonneren
Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame!
