Wie maken die zandhoopjes in je stoep of terras?
Je hebt ze misschien op jouw terras ook gezien: van die kleine hoopjes zand met in het midden een rond gat. Meestal op een "kruispunt" van de voegen tussen de stenen. Het lijkt wel een soort mini krater. Wij zagen ze, kort nadat de bestrating gelegd was, in ons terras verschijnen.
Onze eerste ingeving was dat het mieren waren. Maar rondom een mierennest is het altijd een druk gaan en komen en rondom onze zandhoopjes was weinig actie te bespeuren. De hoopjes waren ook veel regelmatiger van vorm dan de mierenhopen in onze tuin. De daders moesten dus elders gezocht worden.
Ons speurwerk leverde als resultaat op dat we te maken hebben met bijen of wespen die hun nest in de bodem graven. Bij het graven van hun ondergrondse nest verplaatsen ze de grond, duwend met hun poten en achterlijf. Dat doen ze zowel in open zand als onder de bestrating. Die laatste plek is favoriet omdat stenen de warmte goed vasthouden en die afgeven aan de grond eronder. De broedcellen blijven zo lekker warm.
Zandbijen, groefbijen en graafwespen zijn nuttige insecten die voor mensen volkomen onschadelijk zijn. Die zandhoopjes op je terras geven visueel misschien niet zo'n mooi beeld maar er wordt geen schade aangericht. Wij hebben al vijftien jaar graafwespen in ons terras en dat heeft niet geleid tot het verzakken van de bestrating. We hebben ook geen last van ongedierte en plagen in onze tuin. Dat is vast niet toevallig!
Ons speurwerk leverde als resultaat op dat we te maken hebben met bijen of wespen die hun nest in de bodem graven. Bij het graven van hun ondergrondse nest verplaatsen ze de grond, duwend met hun poten en achterlijf. Dat doen ze zowel in open zand als onder de bestrating. Die laatste plek is favoriet omdat stenen de warmte goed vasthouden en die afgeven aan de grond eronder. De broedcellen blijven zo lekker warm.
Zandbijen en groefbijen
In Nederland komen zo'n 75 verschillende soorten zandbijen voor. De vrouwtjes hebben lange haren aan hun achterpoten, waartussen ze stuifmeel verzamelen. Al die zandbijen graven hun nest in de bodem, afhankelijk van de soort op 5 tot 60 cm diepte. Een nest kan bestaan uit een eenvoudig tunneltje met enkele nestcellen, of uit een lange tunnel met diverse zijtakken. Elke nestcel wordt voorzien van een klompje stuifmeel, waarop het vrouwtje een eitje legt. Daarna sluit ze de nestcel af.
Groefbijen lijken wel wat op zandbijen in uiterlijk en gedrag. Ze verzamelen ook stuifmeel aan hun achterpoten en graven hun nesten in de grond. Gemiddeld zijn groefbijen aan de kleine kant; meestal tussen 4 en 8 mm. Vrouwelijke groefbijen zijn te herkennen aan het lengtegroefje op het uiteinde van het achterlijf (vandaar de naam). In ons land komen 53 verschillende soorten groefbijen voor.
Terwijl de meeste andere bijensoorten voor de winter sterven, zoeken vrouwelijke groefbijen in het najaar een schuilplek op, waar ze de hele winter verblijven. Ze hebben in de zomer al gepaard en dragen de bevruchte eitjes al bij zich, maar ze bouwen pas in het voorjaar een nest waarin ze de eitjes leggen. In het voorjaar zijn er dus alleen vrouwelijke groefbijen te zien. De mannetjes komen in de zomer pas.
Graafwespen
Graafwespen nestelen op allerlei plekken. Ongeveer 60% van de soorten graaft een nest in de bodem en daarbij hebben ze, net als de bijen, een voorkeur voor droge, warme plekken (lees: jouw zonnige terras!). De overige 40% maakt gebruik van bestaande bovengrondse holten, zoals holle plantenstengels en vraatgangen van kevers in dood hout. Ze maken ook gebruik van de bijenhotels die wij in onze tuinen ophangen.Graafwespen leven solitair maar broeden wel vaak in kolonies zodat je meestal meerdere nesten naast elkaar aantreft. Zo kan je terras zomaar veranderen in een mini maanlandschap! De uitgegraven nesten zijn meestal zo'n twintig tot dertig centimeter diep maar in het geval van de bijenwolf soms wel een meter. De gang vertakt zich in een aantal broedcellen.
In tegenstelling tot de bijen, vullen de graafwespen de broedcellen niet met een klompje stuifmeel maar met levende prooidieren. Hoewel volwassen graafwespen leven van nectar en honingdauw, zijn de larven vleeseters. Macaber is dat een graafwesp zijn prooi niet doodt maar verlamt en er vervolgens een eitje in legt. Dat heeft twee redenen: levend vlees bederft niet en het eitje dat ze in de prooi leggen wordt niet beschadigd door het tegenspartelende slachtoffer. Als een eitje is uitgekomen is, vreet de larve de verlamde prooi van binnenuit op en verpopt zich daarna om uiteindelijk als jonge graafwesp tevoorschijn te komen.
Graafwespen zijn gespecialiseerd in het vangen van bepaalde prooien. De bijenwolf vangt bijvoorbeeld uitsluitend honingbijen en de groefbijen doder heeft zich gespecialiseerd in groefbijen. De gewone vliegendoder en de grote zeefwesp vangen vliegen. Ook de gewone spieswesp leeft van vliegen uit diverse families.
Spieswespen trekken na het verlammen van de prooi hun angel niet uit het slachtoffer. De prooi wordt opgespiest naar het nest vervoerd. Vandaar de naam. Entomologen zijn kennelijk niet de meest creatieve beroepsgroep! Andere graafwespen zijn gespecialiseerd in het vangen van rupsen, wantsen, snuitkevers, bladluizen of spinnen. Ze zijn daarmee nuttig in onze tuinen en je doet er dus goed aan om ze gewoon met rust laten. Graafwespen steken niet (wij mensen zijn wat te groot om op te spiesen) en ze veroorzaken ook geen overlast.
 |
| Graafwesp op heterdaad betrapt! |
Wat doe je ertegen?
Daar kan ik kort in zijn: helemaal niets! Er gebeurt iets heel moois in jouw tuin en dat proces moet je beslist niet verstoren. Integendeel: neem eens de moeite om op je gemak te kijken wat er gebeurt. Fascinerend!Op internetfora lees je de meest idiote verhalen: dat je kokend water of azijn in de gaatjes moet gieten, dat je bestrijdingsmiddelen moet gebruiken, dat je de bestrating op moet lichten om de nesten uit te graven of dat je de verdelger moet bellen. Allemaal onzin! Het is zinloos om de verdelger te bellen. Die komt niet eens langs want bijen zijn beschermd in Nederland. Het verwijderen van nesten van solitair levende bijen en wespen is bovendien totaal zinloos.
Zandbijen, groefbijen en graafwespen zijn nuttige insecten die voor mensen volkomen onschadelijk zijn. Die zandhoopjes op je terras geven visueel misschien niet zo'n mooi beeld maar er wordt geen schade aangericht. Wij hebben al vijftien jaar graafwespen in ons terras en dat heeft niet geleid tot het verzakken van de bestrating. We hebben ook geen last van ongedierte en plagen in onze tuin. Dat is vast niet toevallig!
Vind je die zandhoopjes storend? Bedenk dan dat je tuin geen woonkamer is en dat daar dus gerust wat zand mag liggen of haal er gewoon even een bezem overheen.
Bronnen:
- Bestuivers.nl (met prachtige foto's van zand- en groefbijen)
- Stichtingoase.nl (met prachtige foto's van graafwespen)
Bronnen:
- Bestuivers.nl (met prachtige foto's van zand- en groefbijen)
- Stichtingoase.nl (met prachtige foto's van graafwespen)
Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.
