Vaste planten combineren: 5 tips die écht werken!
Bij het combineren van planten denkt iedereen als eerste aan kleur. Het is zeker waar dat kleur belangrijk is bij het ontwerpen van een border, maar vorm en structuur zijn misschien nog wel belangrijker.
Door je beplantingsplan in de eerste plaats te baseren op vorm en structuur, zul je ontdekken dat planten veel meer te bieden hebben dan kleur alleen. Dit betekent dat je ook rekening houdt met de vorm van de bloemen, de vorm en textuur van het blad en de vorm van de plant als geheel. Geen geringe opgave voor een amateur tuinontwerper! De kans dat het niet ineens goed gaat, is dan ook best groot.
Toen ik mijn "Piet Oudolf border" aanlegde was mijn eerste poging verre van geslaagd te noemen. Meestal maak ik geen foto's van mijn fiasco's. Ik word liever niet aan mijn fouten herinnerd, maar deze keer heb ik dat wel gedaan. Je ziet hem hieronder.
 |
| Eerste poging geen succes |
Wat is er mis met deze border?
Het duurde even voordat ik in de gaten had wat er mis was met mijn border. Mijn eerste ingeving was dat de kleuren niet klopten. Geel met blauw is misschien gewoon niet mooi? Maar dat kon het niet zijn. Beth Chatto maakte van de blauw/gele combinatie haar handelsmerk bij het ontwerpen van haar beroemde gravelgarden. En dat is wél een prachtige tuin.
Mijn border bevatte ook echt wel wat verschillende bladkleuren en vormen. Bijvoorbeeld het grote grijze behaarde blad van de Salvia sclarea en het donkerrode blad van Hylotelephium 'Purple emperor'. Maar wat dan? Tenslotte viel mijn kwartje. Het probleem zat hem vooral in de vorm van de planten. Bijna alle planten op de foto hebben een aarvormige bloeiwijze. Ook pasten de planten qua textuur niet bij elkaar. Teveel planten met een fijne, friemelige structuur (zoals de aster op de voorgrond) maakten het geheel druk en onrustig.
In het najaar heb ik daarom een aantal planten vervangen voor planten met andere bloemen en andere bladvormen. Het jaar daarop oogde mijn border een stuk beter. Boven dit blog zie je een latere foto van dezelfde border. Met name het toevoegen van Chelona obliqua, Helenium 'Rubinzwerg' en Hylotelephium 'Matrona' zorgde voor meer structuur.
Als je de plank misslaat kun je dat zien als een mislukking, maar ik beschouw het als een uitdaging: een kans om het volgend jaar beter te doen.
Mooie plant combinaties maken: 5 tips!
Een beplanting waarbij alle planten dezelfde vorm hebben werkt dus niet. Allemaal aren, allemaal knopen of allemaal schermbloemen is saai en eentonig omdat er geen blikvangers zijn. We kunnen wat dat betreft nog wat leren van moeder natuur. Denk bijvoorbeeld eens aan een bloemenweide en vraag jezelf af waarom dat zo'n aantrekkelijk beeld is. Eén van de redenen is de variatie in vormen. De ronde knopjes van de distels, de platte schermen van de Achillea en de smalle aren van het gras. Contrast in vormen zorgt voor spanning.
Of jouw border genoeg verschillende vormen heeft, kun je zien als je er een zwart-wit foto van maakt. Een border met genoeg variatie in vorm ziet er ook op een zwart-wit foto interessant uit. De foto van mijn border met alleen maar aren, zag er zelfs in kleur niet goed uit 😬!
Onderstaande tips voor het maken van plantcombinaties op vorm en structuur, haalde ik uit het boek "Ontwerpen met planten" van Piet Oudolf en Noel Kingsbury. Mij hebben ze echt geholpen!
Tip 1: Kies planten die er natuurlijk uitzien
Grootbloemige lelies zijn schitterend op de vaas en in bloemstukken maar door hun kunstmatige uiterlijk kun je er moeilijk mee combineren in de border. Als lelies bloeien zijn ze zo dominant aanwezig dat andere planten als het ware onzichtbaar worden.
Dit voorkom je door te kiezen voor planten met een natuurlijk uiterlijk. Als je kiest voor planten die nog veel lijken op hun wilde voorouders, is het moeilijk een kleurencombinatie te bedenken die niet harmonieus is. Dat komt door de verhouding tussen de bloemen en het blad. Bij cultivars zijn de bloemen vaak vrij groot in verhouding tot de rest van de plant. Daardoor is er minder groen als rustgevend tegenwicht voor sterke kleuren.
Tip 2: Combineer aren met schermen
Aren en schermen zijn tegengesteld: de ene is verticaal en opgaand en de ander meer horizontaal. Door ze met elkaar te combineren creëer je een spanningsveld. Dat maakt je border interessant! De schermen van de gele Achillea 'Moonshine' met de paarse aren van Salvia 'Superba' is een klassieke combinatie. Ooit bedacht door Mien Ruijs. Zelf combineerde ik de geelgroene schermen van Euphorbia seguieriana subsp. niciciana met de donkerpaarse aren van Salvia nemorosa 'Caradonna'.
Voorbeelden van schermen: Achillea, Actaea (Cimicifuga), Angelica, Eupatorium, Foeniculum, Hylotelephium, Phlox paniculata, Selinum wallichianum.
Voorbeelden van aren: Agastache, Baptisia australis, Salvia nemorosa, Persicaria amplexicaulis, Verbascum, Veronica spicata, Veronicastrum, Verbena hastata.
 |
| Euphorbia seguieriana subsp. niciciana met de donkerpaarse aren van Salvia nemorosa 'Caradonna' |
Tip 3: Gebruik pluimen als vullers
Pluimen zijn zacht van vorm en zitten een beetje tussen schermen en aren in. Je kunt ze daarom heel goed gebruiken om twee sterkere vormen (zoals schermen en aren) met elkaar te verbinden. Pluimen bewegen ook mooi op de wind.
Voorbeelden van pluimen zijn: Aruncus dioicus, Astilbe, Filipendula, Perscaria polymorpha, Solidago, Thalictrum. En natuurlijk alle siergrassen!
 |
| De schermen van Hylotelephium met Stipa tenuissima 'Ponytails' als vuller |
Tip 4: gebruik margrieten en knopen als focuspunt
Met margrieten worden in dit geval alle planten met margrietachtige bloemen bedoeld. Bloemen zoals je ze als kind tekende: een rond hart omringd met ovale bloemblaadjes. Knopen zijn planten met kleine bolvormige bloemen. Margrieten en knopen zijn altijd goed zichtbaar. Je oog valt er direct op.
Voorbeelden van margrieten zijn: Echinacea, Rudbeckia, Helenium, Aster, Inula en Sylphium. Inula magnifica 'Sonnenstrahl' staat al heel lang op mijn verlanglijstje. Een gele zomerbloeier met een rond hart en hele dunne afhangende bloemblaadjes. Spectaculair, maar moeilijk verkrijgbaar.
Voorbeelden van knopen en bollen zijn: Allium, Astrantia, Echninops ritro, Eryngium giganteum, Eryngium yuccifolium, Knautia macedonica, Monarda, Sanguisorba officinalis, Trifolium Rubens en Verbena bonariensis.
 |
| De witte knopen van Eryngium yuccifolium |
Tip 5: gebruik grof blad als blikvanger
Groot blad valt op en vormt een rustpunt voor het oog. Een beplanting zonder grof blad wordt een wirwar van details en mist elke structuur. Let er dus op dat je niet alleen maar planten met kleine blaadjes kiest. Die verleiding is groot wanneer je op droge zandgrond tuiniert want veel droogtebestendige planten hebben nu eenmaal kleine, vaak naaldachtige blaadjes.
De bekende grootbladige planten zoals Hosta, Brunnera, Darmera en Ligularia dentata zijn voor droge zandgrond niet echt geschikt. Het grote blad verdampt veel water en op droge grond is dat geen pluspunt. Groot blad op droge grond is dus best lastig maar niet onmogelijk. Goede keuzes zijn: Bergenia (schoenlappersplant), Hylotelephium 'Matrona', Phlomis russeliana, Salvia argentea en Salvia sclarea.
Een mooie bladplant met tamelijk groot blad is Baptisia australis (de valse Lupine). Een plant die bloeit met mooie indigoblauwe of witte bloemen die sprekend op lupinen lijken. Maar het loof is misschien nog wel van grotere waarde. Het vrij grote grijsgroene blad heeft een mooie ronde vorm en ziet er het hele seizoen goed uit. Je ziet het loof van Baptisia op de foto hierboven uiterst rechts. In tegenstelling tot de echt lupine heeft Baptisia geen last van bladluizen. Bekijk deze plant op tuinplant.nl.
Ook de lepelsalie (Salvia officinalis 'Berggarten') heeft veel waarde als bladplant. Het lichtgrijze blad is vrij groot en de plant heeft een mooie bolronde vorm. Zelfs in de winter is hij nog mooi omdat de lepelsalie niet afsterft. Het zilvergrijze blad contrasteert dan heel mooi met het afgestorven bruine loof van vaste planten. Je plant deze salie echt alleen voor het blad en de vorm want hij bloeit nauwelijks. Het blad kun je trouwens, net als de "gewone" Salvia officinalis, in de keuken gebruiken. Win-win dus! Bestel deze plant bij tuinplant.nl.
 |
| Salvia officinalis 'Berggarten' |
Meer geluk dan wijsheid?
Veel tuiniers geven het niet graag toe, maar de mooiste plantcombinaties in hun tuinen zijn vaak min of meer bij toeval ontstaan en niet zozeer het gevolg van goed doordachte combinatie. Zo ben ik zelf best blij met onderstaande combinatie van oranje Helenium 'Waltraud' en roze Echinacea purpurea 'Magnus'. Maar ik heb dat niet bewust zo bedacht. Het kwam toevallig zo uit dat deze planten naast elkaar eindigden in de border. Ook de combinatie van de paarse aren van de Agastache 'Blue boa' met de roze "margrieten" van de Echinacea vind ik zelf heel geslaagd. Die combinatie is overigens wel "bedacht".
 |
| Roze Echinacea purpurea Magnus met de aren van Agastache 'Blue boa' en en Helenium Waltraud. |
Planten waarmee het gemakkelijk combineren is
Sommige planten combineren zo gemakkelijkmet andere planten dat je border bijna niet kan mislukken. Mijn favorieten zijn:
- Agastache: aarvormige bloemen. Mijn favorieten zijn Agastache 'Blackadder', Agastache 'Blue fortune' en Agastache 'Blue boa'. De eerste twee bloeien in blauw, de laatste is meer paars. De strak rechtopgroeiende aarvormige bloemen maken een duidelijk statement in de border. Agastache 'Blackadder' stond al in de eerste (mislukte) versie van mijn border en staat er nu nog steeds!
- Echinacea purpurea: een "margriet". De forse bloemen met het stekelige oranje hart vallen direct op en contrasteren mooi met aarvormige bloeiers zoals de Agastache of de knoopjes van bijvoorbeeld Eryngium.
- Eryngium: bloeit met knopen. Kruisdistel in het Nederlands. Meestal zijn de bloemen grijsblauw maar Eyngium yuccifolium bloeit met witte knoopjes. Mooi bij allerlei siergrassen maar ook als contrast met 'margrieten'.
- Euphorbia: schermbloemig. Euphorbia's bloeien meestal met geelgroene bloemschermen. Door hun kleur zijn ze gemakkelijk te combineren en de schermbloemen vormen een mooi tegenwicht voor pluimen en aren. Mijn favorieten zijn Euphorbia characias en Euphorbia seguieriana subsp. niciciana.
- Helenium: een "margriet". Er zijn veel verschillende soorten in allerlei kleuren tussen geel en donkerrood. Lang- en rijkbloeiend. Dit is een plant van de Noord-Amerikaanse prairie. De combinatie met siergras ligt dus voor de hand. Maar ook de combinatie met de aren van bijvoorbeeld Agastache is heel mooi.
- Hylotelephium: schermbloemig met lekker grof blad. Dat is twee keer winst: de grote schermbloemen zorgen voor een horizontaal accent en het grove blad zorgt dat het totale beeld niet te druk wordt.
- Stipa tenuissima: bloeit met pluimen. Stipa tenuissima is het mooiste bij planten met een wat groffere structuur. Zelf vind ik de combinatie met Echinacea purpurea of Hylotelephium het allermooist. Deze plant komt wel met een waarschuwing! Lees er meer over in dit blog.
- Verbena bonariensis: bloeit met knopen. De kleine lila bloemen op hoge stelen lijken boven de border te zweven. Prachtig bij allerlei siergrassen. Kortlevend, maar dat is geen probleem want de plant zaait zichzelf rijkelijk uit. Eén keer planten en je zit nooit meer zonder! Een betere vlinderplant dan deze kan ik niet bedenken!
 |
| Verbena bonariensis is ook een fantastische bijen- en vlinderplant! |
Tip
Ik stuitte afgelopen week op Youtube op deze video (Engelstalig, 14:40 minuten). In deze fantastische tuin zijn bovenstaande principes perfect toegepast. Werkelijk prachtig! De tuin is ontworpen door de Australiër Michael McCoy, maar bijna alle gebruikte planten doen het hier ook prima. Ik hield zelf nooit van het siergras Calamagrostis acutiflora 'Karl Foerster' (Struisriet), maar deze beelden hebben me toch aan het twijfelen gebracht!
Ontwerpen met planten
KLIK HIER voor meer informatie of om het boek te bestellen
Ook interessant
Bewaar op Pinterest:
Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame!
