Ecologisch bladluizen bestrijden

Wij tuiniers houden van leven in onze tuinen. De tuin is niet alleen bedoeld voor planten maar moet ook een toevluchtsoord zijn voor vogeltjes, kleine zoogdieren en insecten. Voor insecten geldt alleen wel dat sommige meer welkom zijn dan andere. 

Bijen, hommels, vlinders en lieveheersbeestjes worden met open armen ontvangen. Slakken, emelten, rupsen en wespen zien we liever gaan dan komen. Ook de bladluis is zo'n insect dat zich niet bijster populair heeft gemaakt bij de tuinierende mens.

Suikerdiarree 

Bladluizen parasiteren op onze planten. Met hun monddeel (stilet) prikken ze in de sapstroom om het plantensap op te zuigen. Dit sap bevat veel suiker en weinig stikstof. Bladluizen hebben nou juist véél stikstof nodig voor hun razendsnelle groei. Ze moeten dus veel sap opzuigen om aan de benodigde stikstof te komen. De overmaat aan suiker die ze daarmee noodgedwongen ook binnen krijgen, scheiden ze uit in de vorm van druppels honingdauw. 

Die “suikerdiarree” komt terecht op het blad van de plant dat daardoor plakkerig wordt. Op die laag honingdauw gaan roetdauwschimmels groeien. Hierdoor ontstaat een zwarte laag. Dat remt de fotosynthese waardoor het blad geel wordt en tenslotte afsterft. Het gebeurt ook regelmatig dat planten via het speeksel van de bladluis met een virus besmet wordt. Uiteindelijk kan een plant door dit hele proces zo verzwakken dat hij dood gaat.

Dat is een grimmige prognose! Veel tuiniers kiezen er daarom voor om bladluizen te vuur en te zwaard te bestrijden. Dat is eigenlijk geen goed idee. Voor een aantal insecten is honingdauw namelijk een belangrijke voedselbron. Dat geldt voor de mier (nog zo'n niet-graag geziene gast in onze tuinen) maar ook voor veel soorten bijen, hommels en wespen. Een aantal bijensoorten leeft uitsluitend van honingdauw. Ook sommige hommelsoorten verzamelen honingdauw. Maar wat moet je dan als er bladluizen in je planten zitten?

Doe nog even niks  

Het is vaak het beste om de bladluizen maar gewoon met rust te laten. De natuur hervindt meestal zelf haar evenwicht. Planten zijn bijvoorbeeld lang niet zo passief en weerloos als wij denken. Hoewel ze geen benen hebben om zich uit de voeten te maken en geen mond waarmee ze om hulp kunnen roepen, zijn ze toch prima in staat om zichzelf te verdedigen. 

Zo kan een plant in reactie op insectenvraat zijn chemische samenstelling veranderen. Met een giftige stof valt een plant dan zijn belager aan. Ook kan een plant geurstoffen produceren die vijanden van bladluizen aantrekken zoals lieveheersbeestjes, oorwormen en gaasvliegen. Die eten de bladluizen dan op. Probleem opgelost! 

Elk jaar zitten er in het voorjaar bladluizen in onze klimop, beukenhaag, Japanse esdoorn, vlinderstruiken en hibiscus. En elk jaar verdwijnen ze vanzelf weer, zonder dat wij daar ook maar iets voor hoeven te doen.

Is dit wel de juiste plant voor de juist plaats?  

Maar wat als bladluizen niet vanzelf verdwijnen? Allereerst moet je je dan afvragen of je plant eigenlijk wel wel op de juiste plaats staat. Planten die niet op de juiste plaats staan moeten vechten om te overleven en zijn daardoor zwak. Een welkome prooi voor vraatzuchtige bladluizen want zo'n plant heeft niet de kracht om zichzelf te verdedigen. 

Dit geldt bijvoorbeeld voor rozen op droge zandgrond. Die zitten daardoor vaak onder de luizen. Is de grond niet geschikt, dan kun je beter een andere plant kiezen. Let op: ook onderbemesting of overbemesting kan planten zwak maken (planten die te weinig voeding krijgen zijn zwak en té mals gegroeide planten zijn extra aantrekkelijk voor bladluizen).

Zorg voor voldoende luchtcirculatie  

Bladluizen zijn net mensen. Ze houden niet van koude tocht. Struiken die gevoelig zijn voor bladluizen (zoals rozen en sommige soorten Virburnum) plant je daarom het beste op plaatsen waar veel luchtcirculatie is. 

De Viburnum burkwoodii die in de besloten tuin van mijn broer elk jaar vol bladluizen zat, heeft daar in onze tuin totaal geen last van. Wij hebben de struik op de open noordzijde van onze achtertuin geplant zodat de Noorderwind er recht op staat. 

Spuit de plant af met een koude waterstraal

Soms is de bladluizenplaag het gevolg van droogte. Een droge periode verzwakt planten, ze hebben nu eenmaal water nodig om te overleven. In dat geval kun je de plant een handje helpen door hem simpelweg met een krachtige koude waterstraal schoon te spuiten. 

Dat heeft twee voordelen. Ten eerste kunnen de bladluizen niet tegen koud water. Daarom zitten ze altijd aan de onderkant van het blad (sproei dus vanonder af!) en ten tweede maak je de plant sterker door hem eens goed te laten drinken. Dat is ook de reden waarom een flinke onweersbui soms een einde maakt aan de bladluizenplaag.

Zorg voor voldoende natuurlijke vijanden

Je kunt zorgen dat er voldoende natuurlijke vijanden van de bladluis aanwezig zijn in je tuin. Denk daarbij aan lieveheersbeestjes (ook de larven eten bladluizen!), oorwormen, zweefvliegen, gaasvliegen en sluipwespen. Als ze van nature niet in je tuin aanwezig zijn, kun je ze kopen, bijvoorbeeld bij Biogroei. Het is niet echt goedkoop, maar als het goed is settelen deze insecten zich blijvend in je tuin en voorkomt hun nageslacht nog jarenlang een nieuwe bladluizenplaag. 

Je kunt je tuin extra aantrekkelijk maken voor oorwormen door schuilplaatsen en nestgelegenheid te bieden. Een zogenaamde oorwormenpot kun je gemakkelijk zelf maken: vul een terracotta bloempotje met stro en zet het omgekeerd op een stok dicht bij de planten die last hebben van bladluizen. Extra leuk is deze "heksenmuts".

Ook vogels, zoals koolmezen, pimpelmezen, mussen en merels zijn dol op bladluizen. Als je zorgt voor voldoende vogels in je tuin, bijvoorbeeld door ze te voeren en door nestkastjes op te hangen, lossen zij als tegenprestatie jouw bladluizen probleem op.

Verwijder mierennesten  

Mieren zijn dol op de honingdauw die bladluizen produceren. Sommige soorten mieren leven daarom in symbiose met bladluizen. Ze beschermen de luizen tegen hun natuurlijke vijanden zoals het lievenheersbeestje en krijgen in ruil daarvoor een oneindige stroom honingdauw. Door mierennesten op te ruimen, bestrijd je dus indirect ook de bladluizen. 

Gebruik daarvoor geen chemische middelen maar schep het mierennest met een schop uit de grond. De vogels doen dan de rest. Merels zijn dol op mierenlarven! Ook kippen doe je een enorm plezier met een mierennest. Als opscheppen niet mogelijk is (bijvoorbeeld omdat het mierennest onder de plant zit), zijn er ook aaltjes verkrijgbaar waarmee je op een natuurlijke manier de mieren kunt bestrijden.

Ecologische bestrijding  

Bladluizen hebben een hekel aan sterke geuren. Plant daarom lavendel, salie, uien of knoflook rondom planten die gevoelig zijn voor luizen. 

Je kunt ook een aftreksel van brandnetels maken. Vul een emmer met water en doe daarin een flinke bos brandnetels met wat tenen knoflook. Laat dit drie dagen intrekken. Verwijder de brandnetels en knoflooktenen en spuit het aftreksel met een plantenspuit op de planten. Zorg dat je vooral de toppen van de plant goed raakt want daar zitten bladluizen het liefst. In plaats van brandnetels kun je ook tomatenblad gebruiken en in plaats van knoflook kun je ook uien gebruiken.

Een huismiddeltje uit grootmoeders tijd is spuiten met zeepspiritus. Dat is een milieuvriendelijk mengsel dat ook in de biologische landbouw gebruikt mag worden. Meng hiervoor 20 gram groene zeep en 20 gram spiritus op een liter water en spuit het mengsel op de bladluizen. Het middel is alleen effectief als de bladluizen rechtstreeks in contact komen met de vloeistof. 

Bladluizen die zich schuil houden aan de onderzijde van bladeren of in de groeipunten van planten kunnen daardoor de dans ontspringen. Ook kan zeepwater schadelijk zijn voor sommige planten zoals paardenkastanje, Japanse esdoorn, wilde lijsterbes en lathyrus. Spuiten bij warm weer verhoogt het risico op plantschade. Van deze methode ben ik daarom zelf geen voorstander.

Tot slot: wat je ook doet, gebruik in elk geval nooit chemische bestrijdingsmiddelen want waarmee dood je niet alleen de bladluizen maar ook de de nuttige insecten die je wél graag in je tuin ziet zoals vlinders, bijen en hommels. 

Foto: Viktor Forgacs  

Foto boven dit blog: Vincent van Zalinge

Tip

Als tuinliefhebber ben je blij wanneer alles groeit en bloeit. Maar soms gaat het fout. Het blad wordt geel of is aangevreten. Vaak is rustig afwachten de beste optie, de natuur lost veel problemen zelf op. Soms moet je meteen iets doen om erger voorkomen. Maar wat dan? In dit boek van Bärbel Oftring lees je hoe je je tuin met natuurlijke plantbeschermingsmiddelen gezond houdt.  

KLIK HIER  voor meer informatie of om het boek te bestellen. 

Ook interessant 

• Hoe je meeldauw kunt voorkomen met melk 
• Werken aaltjes echt tegen slakken? 
• Hoe kun je de verwelkingsziekte (verticillium) bestrijden?

Bewaar op Pinterest:

Abonneren   

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dat betekent.