Wat zou Piet Oudolf in de schaduw planten?
De tuinen van Piet Oudolf zijn open en zonnig. De meeste vaste planten die hij verwerkt in zijn ontwerpen, zijn dan ook alleen geschikt voor een plek in de volle zon of hooguit de halfschaduw. Maar wat als je tuin niet zo zonnig is? En wat te doen met de schaduwhoeken die vrijwel elke tuin heeft?
Ook daaraan is gedacht! In zijn boek "Droomplanten" heeft Oudolf ook een aantal planten voor schaduwrijke plekken opgenomen. In dit blog bespreek ik er zes maar in zijn boek staan er nog meer.
Ik heb daarbij gekozen voor de echte schaduwplanten. Deze planten kunnen met bijzonder weinig licht toe. Ze hoeven niet meer dan zo’n 3 uur zon per dag te krijgen in de zomer. Ze kunnen het grootste deel van de dag in de schaduw staan en zullen het desondanks naar hun zin hebben.
Actaea (zilverkaars, Cimicifuga)
Schaduwplanten zijn meeestal geen showstoppers. Een enkele uitzondering daargelaten, zijn het bescheiden planten die in het donker onopvallend hun ding doen. Actaea is de uitzondering die de regel bevestigt.
Er zijn twee soorten Actaea. Een lagere vorm die we in het Nederlands christoffelkruid noemen en de veel hogere die we zilverkaars noemen. De laatste is misschien beter bekend als Cimicifuga (de oude wetenschappelijke naam van deze plant). Hier hebben we het over de zilverkaarsen die met hun opvallende blad en hoge witte bloemen in de nazomer de show stelen.
In het wild groeien deze planten in vochtige bossen en ravijnen waar de zon zelden komt. In de tuin verdragen ze ook halfschaduw zolang de grond niet te snel uitdroogt. Op droge grond verschrompelt het blad gemakkelijk in de zon. De zilverkaars is dus zeker niet geschikt voor elke tuin op zandgrond. Als je op hele droge grond tuiniert, kun je er beter niet aan beginnen.
Oudolf beveelt de volgende zilverkaarsen aan:
- Actaea cordifolia (bloeit geelgroen, hoogte 1.40 meter)
- Actaea heracleifolia (vertakte bloemstengels, hoogte 1.80 meter)
- Actaea japonica (korte witte bloemkaarsen, hoogte 1.00 meter)
- Actaea mairei (geelwitte iets hangende bloemen met een puntje oranje, hoogte 1.40 meter)
- Actaea matsumurae 'White pearl' (bloeit bijna lichtgevend wit, hoogte 1.20 meter)
- Actaea simplex 'Atropurpurea' (purperrood blad, hoogte 2.00 meter)
Zelf heb ik Cimicifuga ramosa "Pink Spike" jarenlang in mijn tuin gehad. Deze zilverkaars had donkerbruin blad en rozig witte bloemen. Echt heel mooi! In nattere zomers deden de planten het prima maar in warme en droge zomers niet. Verschrompeld blad en weinig bloei. Uiteindelijk ben ik de planten in de droge zomer van 2018 kwijtgeraakt. Ik heb ze niet vervangen.
Planten kun je bestellen bij Tuinplant.nl
 |
| Actaea simplex (foto: Cephas, Actaea simplex JRVdH 02, CC BY-SA 4.0) |
Lamium orvala (dovenetel)
De meeste dovenetels zijn onverbeterlijke woekeraars. Maar er zijn ook soorten die zich schappelijk gedragen. Lamium orvala is een dovenetelsoort uit Midden-Europa die geen uitlopers vormt en dus niet woekert. De plant heeft, in tegenstelling tot zijn kruipende familieleden, een opgaande groeiwijze en wordt zo'n 40 tot 60 cm hoog. Deze dovenetel is winterhard tot -15 graden dus prima geschikt voor ons klimaat.
Lamium orvala stelt weinig eisen aan de grond en het goede nieuws is dat deze dovenetel zelfs in droge schaduw groeit. De roze lipbloemen, die in mei-juni verschijnen, zijn wat groter dan bij andere dovenetels. Lamium orvala 'Album' heeft vaalwitte bloemen en lichtgroen blad. Lamium orvala zaait zichzelf op een niet hinderlijke manier uit en kan zich zo snel uitbreiden tot een groen tapijt.
Andere niet-woekerende Lamiumsoorten die door Oudolf worden aanbevolen zijn: Lamium maculatum 'Pink Pewter' en Lamium maculatum 'White Nancy'. Pas op voor de "gewone" lilaroze Lamium maculatum want die woekert uitbundig.
'White Nancy' kun je bestellen bij Tuinplant.nl
 |
| Lamium orvala (foto: Syrio, Lamium orvala Sant'Agata 04, CC BY-SA 4.0) |
Lunaria rediviva (wilde judaspenning)
Overbekend is de paarsbloeiende tweejarige judaspenning Lunaria annua. Die is ook zeker geschikt voor schaduwrijke plekken in de tuin. Het is bovendien een vroege bloeier die al in april kleur geeft aan je tuin. Maar wist je dat er ook een vaste judaspenning is?
Lunaria rediviva is een vaste plant die elk jaar terug komt. In het voorjaar verschijnen eerst de lila-witte bloemen die in september gevolgd worden door de zilverwitte “judaspenningen”. Deze plant wordt druk bezocht door vlinders en bijen.
 |
| Lunaria rediviva (foto: Rasbak, Vaste Judaspenning bloeiwijze Lunaria rediviva, CC BY-SA 3.0) |
Oxalis acetosella (witte klaverzuring)
Frisgroene bodembedekker voor de schaduw. Wordt ongeveer 10 cm hoog. Zaait zich prettig uit. Witte klaverzuring groeit op ondergrondse wortelstokken en blijft het gehele jaar door groen tenzij de winter erg streng is. |
| Oxalis acetosella (foto: Jörg Hempel, Oxalis acetosella LC0190, CC BY-SA 3.0 DE) |
Smyrnium perfoliatum (zwartmoeskervel)
In het Nederlands heet deze plant zwartmoeskervel of doorwaskervel. Waarschijnlijk omdat het onderste groene loof op dat van kervel lijkt. Geen vaste plant ditmaal. Deze tweejarige heeft het desalniettemin toch tot 'Droomplant' geschopt. Smyrnium is afkomstig uit Zuid-Europa maar voelt zich in onze contreien ook goed thuis.
De plant is monocarp wat wil zeggen dat hij na de bloei afsterft. Dat hoeft geen probleem te zijn omdat de doorwaskervel zichzelf nogal enthousiast uitzaait. De zaailingen overwinteren in de vorm van een knolletje dat héél vroeg (soms al in januari!) blad vormt en dan meestal meteen in het daaropvolgende voorjaar bloeit.
Voor de zekerheid heb ik nog even gecheckt of het geen invasieve exoot betreft. Dat is niet het geval. Floron meldt over deze plant: "leidt voor zover bekend niet tot problemen in de natuur. Deze kan je in je tuin aanplanten, maar voorkom dat de soort in de natuur terecht komt".
Smyrnium perfoliatum is een bijzondere plant. Door de groengele kleur van de bloemen en het bovenste blad, doet de plant denken aan grootbloemige Euphorbia's. De Smyrnium is echter totaal anders opgebouwd. De bladeren boven in de plant zijn breed eivormig en stengelomvattend, waardoor het lijkt alsof de stengel door het blad is heen geboord. Ze zijn geelachtig van kleur en hebben een gekartelde rand. Lager in de plant zijn de bladeren groen en samengesteld.
Zaad kun je bestellen bij Cruydt-Hoek.
 |
| Smyrnium perfoliatum (foto: Salicyna, Smyrnium perfoliatum 2016-05-09 0062, CC BY-SA 4.0) |
Tricyrtis (arme luis orchidee, paddenlelie)
Ik weet niet wat deze plant heeft misdaan om zo'n denigrerende Nederlandse benamingen te krijgen. Ik geef toe dat Tricyrtis in vergelijking met orchideeën en lelies wat bescheiden overkomt maar de kleine gevlekte bloemen zijn best mooi. Bij planten die zelfs in diepe schaduw nog groeien, moet je nou ook weer niet al te kritisch zijn! Oudolf omschrijft ze in 'Droomplanten' als een “exquise kostbaarheid voor een mooie plek in de tuin”. Hij ziet ze dus niet als tweederangs burgers.
Tricyrtis formosana heeft lichte bloemen met mauve stippels. De plant die ca. 80 cm hoog wordt, breidt zich door middel van ondergrondse uitlopers snel uit. Als je nog geen Tricyrtis in je tuin hebt, zou je met deze soort moeten beginnen. Het is de gemakkelijkste en misschien ook wel rijkst bloeiende soort. De stevige donkere stelen groeien, zelfs in de schaduw, recht omhoog. Bloeit vanaf eind augustus.
Tricyrtis 'Shimone' wordt nog iets iets hoger, ca. 90 cm. 'Shimone groeit uit tot een flinke plant die de echt wel de ruimte moet hebben. De bloemen zijn lichtroze met opvallende purperrode vlekken. Voor de liefhebber telt dit geslacht nog vele andere soorten maar deze twee worden door Oudolf aanbevolen in zijn boek.
Ik heb Tricyrtis formosana ook in mijn tuin gehad. Omdat de plant in de schaduw mag, had ik hem een stiefmoederlijk plekje toebedeeld aan de voet van een beukenhaag. Gortdroog was het er! Toch heeft de plant het daar jaren achtereen uitgehouden. Hij werd niet zo hoog, bloeide niet zo heel rijk, maar bleef in leven. Een echte volhouder dus.
Tricyrtis komt oorspronkelijk uit Oost-Azië. Om goed te presteren heeft deze plant goede humeuze grond nodig die niet te snel uitdroogt.
Planten kun je bestellen bij Tuinplant.nl
 |
| Tricyrtis formosana (foto: Dominicus Johannes Bergsma, Paddenlelie Tricyrtis formosana. Locatie, De Kruidhof Buitenpost 01, CC BY-SA 4.0) |
Droge schaduw
Op droge zandgrond is de schaduw onder bomen en struiken vaak droge schaduw. Niet alle planten uit dit blog zullen onder deze condities willen groeien. Heb jij droge schaduw in je tuin? Lees dan ook mijn blog 'Zeven planten voor droge (half)schaduw'.
De foto boven dit blog van Oxalis acetosella is gemaakt door Olli Kilpi op Unsplash
Ook interessant
- 10 planten die niet mogen ontbreken in een Piet Oudolf tuin
- Vijf Piet Oudolf planten die je misschien nog niet kent
- Piet Oudolfs droomplanten
Piet Oudolfs droomplanten
Ik haalde de informatie voor dit blog uit het boek "Droomplanten, de nieuwe generatie tuinplanten" door Piet Oudolf en Henk Gerritsen. De planten die Piet en Anja Oudolf geselecteerd hebben zijn subtiel van kleur, hebben een natuurlijke uitstraling, een uitgesproken vorm en textuur en ze blijven ook na de bloei aantrekkelijk. Dit boek was lange tijd alleen tweedehands (tegen exorbitante prijzen) verkrijgbaar maar gelukkig is het opnieuw uitgegeven.
Abonneren
Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame!
