Een kleine tuin in de stijl van Piet Oudolf, kan dat?
De doorsnee Nederlandse achtertuin is vaak niet meer dan 10 meter diep en zo'n 7,5 meter breed. En dan mag je al niet mopperen.... Bij nieuwbouwwoningen zijn de tuinen vaak nog kleiner. Het mag duidelijk zijn dat je daarin niet de Salvia rivier van de 'Lurie Gardens' of de matrixbeplanting van 'Hauser & Wirth' gaat realiseren. Maar wat let je om je voor- en achtertuin vol te zetten met Piet Oudolfs droomplanten?
De vaste planten en siergrassen waarmee Oudolf werkt, passen in elke tuin. Hoe klein ook! Zo kan jouw kleine tuin toch grootse allure hebben. Een voordeel van Oudolfs planten is bovendien dat ze er het hele seizoen goed uitzien. In een kleine tuin is dat extra belangrijk.
 |
| Lurie garden Chicago (foto Torsodog, Lurie Garden 2, CC BY-SA 3.0) |
De tuin van Leon Mesker
Dat planten in de stijl van Piet Oudolf ook werkt voor kleine tuinen, bewijst Leon Mesker. Leon ontwierp zijn eigen voor- en achtertuin met het werk van Piet Oudolf in gedachten. Op de foto boven dit blog, zie je zijn voortuin. Toen hij klaar was met zijn eigen tuin, besloot hij de tuin van zijn moeder ook maar eens onder handen te nemen.
Hier ontwierp hij, tegen alle gangbare trends in, een "hot border" in warme kleuren. Ook in deze tuin zie je planten uit het palet van Piet Oudolf terug zoals Monarda, Helenium en de grassen. De gele Heliopsis en de prachtige donkerbladige Alstroemeria 'Indian summer' zijn geen typische Oudolf planten maar passen goed in dit kleurenschema. Je mag er natuurlijk ook gewoon je eigen draai aan geven!
Ik vroeg Leon hoe lang hij erover deed om dit resultaat te bereiken. Zijn antwoord was voor mij heel herkenbaar: "Ik verander aan al mijn borders elk jaar wel wat. Er is altijd wel iets dat niet werkt of wat te hard is gegroeid. Dan moet je ingrijpen. Met sommige borders had ik binnen 1 à 2 jaar al een mooi resultaat, bij andere blijf ik maar sleutelen."
Leons grootste uitdagingen? Allereerst: ruimte! Er zijn zoveel Oudolf planten die hij graag zou willen proberen maar het "laadvermogen" van een kleine tuin is natuurlijk beperkt, dus moet je voortdurend keuzes maken. Daarnaast ligt één van de tuinen op zware klei. Sommige planten doen het daar gewoon niet, hoe graag je dat ook zou willen.
Het resultaat van Leon's inspanningen leverde twee prachtige tuinen op. Leon was zo vriendelijk om enkele van zijn foto's met mij te delen (zie hieronder). Wil je meer zien van zijn inspirerende tuin(en)? Volg hem dan op Instagram!
 |
| Geranium Rozanne, Achillea 'Cerise queen', Allium sphaerocephalon |
 |
| De karthuizer anjer, Dianthus carthusianorum, is een inheemse plant die Oudolf soms toepast in zijn ontwerpen. Ook de hoge Knautia macedonica kun je in zijn tuinen aantreffen. |
 |
| Rode Helenium en Monarda, in het midden de open aren van Stipa gigantea. Voor het raam het gras Calamagrostis 'Karl Foerster'. |
 |
| Alstroemeria 'Indian summer' (geen typische Oudolf plant) met rechts het gras Stipa tenuissima 'Ponytails' |
Oudolfs projecten zijn niet altijd groot
In zijn nieuwste boek 'Piet Oudolf aan het werk' zijn een aantal niet eerder gepubliceerde ontwerpen van privétuinen opgenomen, waaronder een tuin in Nieuw-Haamstede op Schouwen-Duiveland. Hier realiseerde Oudolf een daktuinbeplanting met Europese steppeplanten en soorten uit droge graslanden.
Dit ontwerp laat zich prima vertalen naar een zonnige voortuin op droge zandgrond. Enkele van de planten die hij gebruikte:
- Achillea 'Moonshine' (bloeit zachtgeel)
- Calamintha nepeta subsp. nepta (bloeit wit)
- Coreopsis verticillata 'Moonbeam' (bloeit zachtgeel)
- Eragrostis spectabilis (siergras)
- Eryngium bourgattii (bloeit grijsblauw)
- Festuca amethystina (siergras)
- Festuca 'Mairei' (siergras)
- Hylothelephium 'Carl' (bloeit donkerroze)
- Origanum 'Hopley's variety' (bloeit roze)
- Salvia nemorosa 'Blauhügel' (bloeit blauw)
- Salvia sclarea var. turkestanica (bloeit lila/wit)
- Stachys byzantina 'Big ears' (grijsbladig)
- Stipa barbata (siergras)
Een plattegrond van het volledige beplantingsplan en de namen van alle planten zijn opgenomen in het boek. Je hebt wel goede ogen nodig om de tekening en de namen van de planten te kunnen lezen. Zie je het niet goed? Gebruik dan je mobiele telefoon als loep. Werkt prima!
 |
| 'Piet Oudolf aan het werk' (pag. 221): de daktuin in Nieuw-Haamstede |
Inspiratie van de New York Highline
Als je op zoek bent naar inspiratie zou je ook eens kunnen kijk naar de New York Highline, één van Oudolfs bekendste projecten. De New York Highline is weliswaar enorm uitgestrekt maar bevat ook veel kleinere beplantingen die je zo kunt toepassen in je eigen tuin.
_023_-_30th_Street_Spur.jpg) |
Perk met Stachys monieri 'Rosea' langs de New York Highline (foto: Tdorante10, High Line td (2023-06-23) 023 - 30th Street Spur, CC BY-SA 4.0) |
De kleinste Piet Oudolf tuin ter wereld
Zelfs als je alleen maar ruimte hebt voor een geveltuin, kun je daar een Piet Oudolf tuin van maken! In hartje Amsterdam kun je de kleinste Oudolftuin ter wereld bezoeken. Hij is maar 90 cm breed en 16 meter lang.
Je vindt hem aan de Groenburgwal, op de hoek met de Staalstraat. Deze ‘Amsterdam Low Line‘ (met een knipoog naar de New York High Line) is de geveltuin van @droog, een kunstgalerie, restaurant en verzamelplek voor creatieve geesten. Meer informatie en foto's vind je in dit dit blog van Sapgroen.
Aan de slag!
Ben je overtuigd? Aan de slag dan! Begin met het omspitten van je gazon. Gazons horen niet thuis in een Oudolf ontwerp. Toen de oprichters van de Vlinderhof voorstelden om een gazon in het ontwerp op te nemen (om ruimte te hebben voor yogamatten en muziekoptredens), hebben ze Oudolf écht moeten overtuigen.
Als je tuiniert op arme zandgrond is het belangrijk om de bodem eerst flink te verbeteren. Voor een weelderige begroeiing moeten planten wel genoeg te eten hebben! Ik heb verschillende blogs over het verbeteren van zandgrond geschreven, klik hier voor een overzicht. Als je op droge grond tuiniert, raad ik je ook aan om je tuin na het inplanten te mulchen.
Maak het plantoppervlak zo groot mogelijk
Veel achtertuinen hebben een tuinpad van de keukendeur naar een berging achterin de tuin. Dat pad loopt meestal iets links of rechts van het midden. Het gevolg is dat je aan één kant een smalle strook krijgt.
Ik zou het pad daarom verplaatsen naar uiterst links of rechts tegen de tuinafscheiding aan. Op die manier creëer je één groot plantvlak waarin je volop ruimte hebt om te spelen met hoogteverschillen en dieptewerking.
In de ontwerpen van Oudolf zie je nooit rechte lijnen. Zijn borders hebben ronde vormen. Hij houdt niet van rechte plantenbedden omdat die de bezoeker niet aanmoedigen om even te stoppen en de planten wat beter te bekijken.
Toeval bestaat! Op de dag dat ik dit blog publiceerde, zag ik deze schets voor een kleine tuin, gemaakt door Piet Oudolf zelf, op Instagram voorbij komen. Compleet met een eilandborder en de glooiende lijnen die zo kenmerkend zijn voor zijn ontwerpen.
Vergeet de siergrassen niet!
Als je weinig ruimte hebt is de verleiding misschien groot om alleen bloeiende planten op te nemen in je ontwerp, maar daarmee bereik je niet dat typische Oudolf effect. Het zijn juist de siergrassen die zorgen voor de natuurlijke uitstraling van zijn ontwerpen.
Een siergras dat je zeker niet mag missen is het vingergras Panicum virgatum. In de Vlinderhof gebruikte Oudolf Panicium virgatum 'Shenandoah'. Zelf heb ik Panicum virgatum 'Heavy metal' (ook van Oudolfs lijst) aangeplant. Deze grassen kunnen wel zo'n 1.25 meter hoog worden maar op droge grond blijven ze vaak wat lager.
Panicum virgatum is een gras voor de volle zon. Ligt je tuin in de halfschaduw? Denk dan bijvoorbeeld aan Calamagrostis acutiflora 'Karl Foerster', Molinia caerulea 'Heidebraut' of Hakonechloa macra. Deze grassen doen het ook prima in de halfschaduw. Hakonechloa is door zijn overhangende groeiwijze heel mooi om de hoek van een border zachter te maken.
 |
| Mijn eigen border met Piet Oudolf planten, op de voorgrond het siergras Hakonechloa macra |
Plant niet alleen kleine planten
Schaal is een belangrijke factor. Kleine planten in een kleine tuin laten die tuin nog kleiner lijken. Hoge planten in een kleine ruimte zorgen daarentegen voor diepte en laten de grenzen van je tuin vervagen. Daardoor lijkt de tuin groter en verdwijnt dat wat benauwende gevoel dat zo'n kleine ruimte kan oproepen.
Neem dus zeker een aantal hoge planten in je ontwerp op. Dat kunnen vaste planten zijn, maar ook siergrassen. Oudolf gebruikt in zijn ontwerpen graag Eupatorium (koninginnekruid), forse vaste planten die bloeien met roze of witte bloemen.
Helianthus 'Lemon queen' is ook een plant die je in zijn tuinen kunt tegenkomen. Deze indrukwekkende twee meter hoge vaste plant bloeit met citroengele bloemen. Op droge grond kan deze Helianthus meeldauwgevoelig zijn. Silphium (zonnekroon) is dan een betere keus maar die blijft wel een stuk lager.
 |
| Helianthus 'Lemon queen' |
Een prachtig hoog siergras dat je zeker niet mag missen, is Stipa gigantea (het reuzenvedergras). Dit wintergroene gras is zeer droogtebestendig en bloeit, relatief vroeg in het seizoen, met mooie open aren. Je ziet het hierboven in de "hot border" van Leon Mesker.
Ondanks het feit dat het reuzenvedergras wel twee meter hoog kan worden, kun je het gerust een plekje vooraan in de border geven. Dit gras is zo transparant, dat je de planten erachter nog steeds kunt zien.
De Miscanthus familie biedt ook veel keus. Bijvoorbeeld: Miscanthus sinensis 'Ferner Osten'. Dit siergras wordt ongeveer 1.80 meter hoog en bloeit rijk met wijnrode pluimen. Miscanthus sinensis 'Kleine Silberspinne' blijft met 1.60 iets lager en bloeit met roodachtige aren die naar zilver verkleuren.
 |
| Miscanthus sinensis 'Ferner Osten' |
Mijn persoonlijke favoriet is Miscanthus sinensis 'Morning light'. Deze vormt een elegant overhangende pol met zilvergenerfd blad.
Ze zeggen van dit gras dat het vrijwel niet bloeit. Dat is niet helemaal waar. 'Morning light' bloeit wel degelijk en rijk ook, maar pas heel laat in seizoen (eind november). Bij vroege nachtvorsten kan het daardoor gebeuren dat de bloei uitblijft. Gelukkig hebben we daar de laatste jaren steeds minder last van. Ook als hij niet bloeit, is dit trouwens een prachtige plant.
 |
| Micanthus sinensis 'Morning light' (met op de voorgrond Helenium 'Rubinzwerg' |
Plant op groepen
De meeste tuiniers, ik ben zelf geen uitzondering, willen graag zoveel mogelijk verschillende planten in hun tuin hebben. Ze planten 1 plant van elke soort om er maar zoveel mogelijk kwijt te kunnen. Maar voor een natuurlijke uitstraling is het belangrijk om op groepen te planten. Zo groeien planten ook in de vrije natuur. Het zorgt bovendien voor een veel rustiger beeld.
In een kleine tuin hoeven die groepen niet zo groot te zijn. Van de grote vaste planten en siergrassen die ik hierboven noemde kun je gerust 1 exemplaar planten. De middelgrote planten en siergrassen zou ik op groepen van drie zetten en de allerkleinste in groepen van vijf.
De boeken van Piet Oudolf
_023_-_30th_Street_Spur.jpg){kind=link}