De mediterrane tuin (download het gratis eBook!)

Kllimaatverandering is een onderwerp waar je niet vrolijk wordt. Maar gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel. Althans niet voor tuinliefhebbers. Mediterrane planten, die je vroeger alleen met kunst- en vliegwerk in leven kon houden, blijken in de nieuwe realiteit ineens wél goed winterhard te zijn. Dat schept nieuwe perspectieven! 

Roger Bastin is één van de mensen die niet rouwig zal zijn om onze zachtere winters. Zijn kwekerij, prachtig gelegen in het Zuid-Limburgse heuvellandschap, is gespecialiseerd in mediterrane planten. Hij heeft, in mijn ogen, het tuinieren met mediterrane planten tot een hogere kunst verheven. 

Hoe dat werkt, lees je in zijn boek 'Puur mediterraan tuinieren' dat je gratis kunt downloaden (link onderaan dit blog). 

Welke planten zijn mediterraan? 

Tuinliefhebbers zijn romantici met een hang naar verre oorden en exotische planten. Daarom planten we in onze tuinen graag mediterrane planten die ons herinneren aan onze vakanties in Zuid-Europa. 

In Zuid-Europese tuinen tref je dan juist weer vaak exotische planten aan die van oorsprong helemaal niet mediterraan zijn zoals yucca's en agaves. Omdat die bij ons niet winterhard zijn, zijn wij veroordeeld tot de "echte" mediterrane planten. Feitelijk zijn we dus Roomser dan de paus! 

Bepalen wat nou precies een mediterrane plant is, is daardoor best lastig. Elke indeling is arbitrair. Ook zijn er genoeg planten die, ondanks dat ze uit andere delen van de wereld komen, toch een mediterrane uitstraling hebben. Mijns inziens gaat het erom dat de planten om mediterrane groeicondities vragen. Kortom: dat het droogtebestendige zonaanbidders zijn 🌞. 

De kardoenen van kwekerij Bastin  

Zelf bezocht ik Kwekerij Bastin een aantal jaren geleden. Er was veel moois te zien maar wat me het meeste is bijgebleven, zijn de kardoenen. De kwekerij heeft niet alleen plantjes voor de verkoop, maar er zijn ook borders en plantenbakken waarin je de planten in hun volwassen vorm kunt zien. 

De kardoen (Cynara cardunculus 'Cardy') had ik nog nooit "in het echt" gezien. Het was voor mij een openbaring. Planten van ruim 1,5 meter hoog met enorm, diep ingesneden, zilvergrijs blad en grote distelachtige bloemen die een menigte aan bijen en andere insecten aantrekken. Geloof me, daar word je hebberig van! Ik móest ze hebben.  

In theorie zouden kardoenen het in mijn tuin geweldig moeten doen. Ze groeien van nature op vruchtbare goed doorlatende grond. Toch lukte het niet. Er zat geen tier in de planten. Iets aan de grond in mijn tuin viel kennelijk totaal niet in de smaak. De bladluizen waren helaas de enigen die plezier beleefden aan mijn kardoenen. 

Dit jaar ga ik een laatste ultieme poging wagen want dit is een plant die ik écht wil hebben. Ditmaal heb ik ze in een grote pot geplant. Misschien dat dat werkt. Laat je overigens door mijn ervaringen niet tegenhouden. Tuinieren is geen exacte wetenschap en het zou zomaar kunnen dat de plant het in jouw tuin op zandgrond geweldig doet. 

Het indrukwekkende loof van de kardoen Cynara cardunculus (foto: Steve Law, Cynara-cardunculus, CC BY-SA 2.0

Bloem van de kardoen (foto: © Hans Hillewaert / CC BY-SA 4.0, Cynara cardunculus (Kalmthout) 2, CC BY-SA 3.0

Andere mediterrane planten 

In zijn boek bespreekt Roger Bastin de belangrijkste mediterrane planten. Soorten die hij allemaal zelf kweekt op zijn kwekerij. De kwekerij is tegelijk een grote tuin. Die tuin is voor hem onmisbaar om ervaring op te doen met de vaak minder gangbare soorten die hij kweekt. 

Vijf soorten (Lavandula, Rosmarinus, Salvia, Santolina en Thymus) hebben als verzameling de status ‘Nederlandse Planten Collecties’ gekregen. Van deze soorten verzamelt Bastin op zijn kwekerij alles wat er te vinden is.  

Andere mediterrane planten die hij kweekt zijn bijvoorbeeld: 

• Acanthus mollis (stekelige berenklauw, akant) 
• Artemisia (alsem, bijvoet) 
• Ballota (ballote) 
• Calamintha (bergsteentijm) 
• Cistus (rotsroos) 
• Eryngium (kruisdistel) 
• Euphorbia Foeniculum (venkel) 
• Helichrysum (kerrieplant) 
• Helleborus (kerstroos) 
• Hysoppus (hysop) 
• Iris germanica (zwaardlelie) 
• Laurus nobilis (echte laurier)
• Orginanum (oregano)
• Phlomis (brandkruid) 
• Ruta graveolens (wijnruit)
• Sedum (vetkruid) 
• Sysirinchium striatum (bieslelie, graslelie)
• Teucrium (gamander)

Van deze planten vind je veel verschillende soorten in de kwekerij. Ook de minder gangbare waarvan je misschien nog nooit gehoord hebt. Veel mediterrane planten kunnen gebruikt worden in de keuken. Zelfs die prachtige kardoen is eetbaar! Ook ruiken veel mediterrane planten heerlijk wat een extra dimensie aan je tuin geeft. 

Ruiken met je ogen 

Als tuinliefhebben vind je een plant mooi of juist niet. Roger Bastin gaat het woord 'mooi' het liefste uit de weg. Mooi is een kwestie van smaak en alleen gebaseerd op wat je ziet. Je discrimineert daarmee al je andere zintuigen. Dit gaat soms zo ver dat ogen ook worden gebruikt om mee te ruiken. 

In zijn boek geeft Bastin dit voorbeeld van 'ruiken met je ogen': geelbladige tijm wordt vaak citroentijm genoemd. Maar soorten als 'Bertram Anderson' en 'Aureus' ruiken amper naar citroen. Volgens hem doet de geur meer denken aan diesel- of motorolie. Toch wordt wel beweerd dat dit de beste citroengeurende tijm is, enkel vanwege het gele blad. 

De beste citroentijm is volgens Bastin, Thymus herba-barona ssp. citrata, en dat is officieel niet eens een citroentijm want hij heeft groen in plaats van geel blad.  

Proeven met je neus 

De smaak van kruiden neem je niet waar met de smaakpapillen op je tong. De neus speelt een veel belangrijkere rol bij het proeven. Daarom smaakt alles naaar karton als je verkouden bent en je neus verstopt is.

Tijdens rondleidingen door zijn tuin, laat Bastin zijn bezoekers veel aan planten ruiken. Voor veel mensen gaat er dan een nieuwe wereld open die met veel enthousiasme wordt verkend. Geur is een geweldige bron van informatie, die bovendien ook nog een goede verbinding met het geheugen heeft. Geuren roepen gemakkelijk en heel direct herinneringen op.

Thymus herba-barona ssp. citrata, de citroentijm die geen citroentijm is (foto: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Thymus herba-barona kz01, CC BY-SA 4.0)

Zijn mediterrane borders landschapjes? 

De planten die je in Nederlandse tuinen tegenkomt, zijn maar zelden inheems. Veel komt van ver, vaak zelfs uit andere werelddelen. Het is natuurlijk niet per se nodig om jezelf te beperken, maar ik denk dat we het er allemaal wel over eens zijn dat lavendel in een mediterrane sfeer beter tot zijn recht komt dan in een Japanse tuin.

Voor een mooier en natuurlijker beeld helpt het om planten met dezelfde geografische oorsprong te combineren. Wil je een evenwichtige border maken, dan kies je dus liefst planten die geografisch en qua leefomstandigheden niet al teveel van elkaar afwijken. Zo wordt het ook gemakkelijker om de optimale groeiomstandigheden te bieden.

Als je dit principe toepast combineer je een rhododendron dus niet met lavendel. Lavendel komt uit Europa en rhododendrons komen uit Azië. Lavendel wil graag kalk en een rhododendron heeft zure grond nodig. Je kunt in een tuin niet, zoals aan tafel met een olie- en azijnstel, de grond naar believen zuur of kalkrijk maken.

Roger Bastin zegt: "planten kun je niet bemesten, alles gaat via de bodem. Behandel je grond alsof je een brood maakt. Zorg voor de juiste ingrediënten. Een levende bodem zal net als een brood rijzen. Het bodemleven zorgt voor lucht en vertering. Kalk maakt zware grond ruller en levendiger. Compost gebruik ik overal graag en royaal, behalve in de mediterrane borders. Het zou de grond te rijk en te vochtig maken".

Ecologisch verantwoord

De planten van Bastin zijn 100% biologisch. Op de kwekerij worden geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. Oók geen biologische bestrijdingsmiddelen! Op zijn website schrijf Bastin: "biologische bestrijdingsmiddelen zijn met zichzelf in tegenspraak. Wij willen niets bestrijden". 

Daarom wordt diversiteit op de kwekerij gestimuleerd. Wilde bermen en bloemenweides zorgen ervoor  dat de natuurlijke vijanden van plaagdieren worden aangetrokken. Ook worden schadelijke insecten bestreden met nematoden of schimmels. Op die manier zorgt de natuur zelf voor evenwicht en is het niet nodig om bestrijdingsmiddelen in te zetten.  

De kwekerij gebruikt bovendien alleen turfvrije potgrond die voornamelijk bestaat uit groen- en schorscompost. Om het bodemleven te stimuleren worden micro-organismen, schimmels en bacterieën toegevoegd. Die zorgen ervoor dat de organische stof wordt omgezet in voedingsstoffen die planten kunnen opnemen.   

Aanrader! 

Zelf kocht ik bij Bastin (behalve kardoenen en salvia’s) een aantal jaren geleden mijn Penstemon digitalis 'Dark towers'. Een plant waar ik tot op de dag van vandaag heel blij mee ben. 

Penstemon digitalis 'Dark towers', roze bloemen en donkerrood blad. 

Een voorbeeld van een mediterrane tuin 

Sissinghurst is vooral beroemd vanwege de romantische witte tuin. Minder bekend is dat Sissinghurst ook een mediterrane tuin heeft, de 'Delos garden'. 

Vita Sackville-West en haar man Harold Nicolson legden deze tuin, geïnspireerd door hun bezoek aan het Griekse eiland Delos, in de jaren '30 aan. Ze waren niet echt blij met het resultaat en hebben daarom het plan voor een mediterrane tuin uiteindelijk laten varen. Ook omdat het onderhouden van de tuin tijdens de Tweede Wereldoorlog steeds lastiger werd. 

In 2018 werd de Britse tuinontwerper Dan Pearson uitgenodigd om de Delos garden nieuw leven in te blazen. In Onderstaand fimpje van Apple Pea Fern Sea op Youtube (Engelstalig, 09.52 minuten), zie je het prachtige resultaat. 

Foto boven dit blog: Theo Lonic op Unsplash

Download gratis het boek van Roger Bastin  

Roger Bastin schreef een boek met de titel "Puur mediterraan tuinieren". Hierin vertelt hij over zijn liefde voor mediterrane planten. Het boek is vlot geschreven en mooi geïllustreerd. Een boek voor tuinliefhebbers maar ook voor fijnproevers want je vindt hierin ook recepten voor bijzondere gerechten uit de mediterrane keuken. 

Een gratis download van het boek vind je op de website van Kwekerij Bastin. En als je daar toch bent, maak dan meteen van de gelegenheid gebruik om het assortiment van de kwekerij te bekijken. Nergens vind je zoveel soorten lavendel en mediterrane kruiden! Ze hebben ook een webwinkel. Dus als je in pakweg Drenthe woont, hoef je niet helemaal af te zakken naar het meest zuidelijke puntje van Nederland. 

Liever een echt boek? Dit boek is helaas uitverkocht maar nog wel tweedehands verkrijgbaar, bijvoorbeeld bij bol.com. 

Ook interessant 

• Alles wat je zou willen weten over lavendel 
• Waart Miss Wilmott's ghost ook door jouw tuin? 
• Droogtebestendig tuinieren, 10 tips  

Bewaar op Pinterest:

Abonneren   

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dat betekent.