Tafeltje-dek-je voor de hommels in je tuin!

Bijen in het algemeen, en wilde bijen in het bijzonder, kunnen onze hulp goed gebruiken. Ze hebben het moeilijk. Hun aantallen lopen van jaar tot jaar verder terug. 

De beste manier om wilde bijen te helpen is natuurlijk allereerst om geen bestrijdingsmiddelen in je tuin te gebruiken. Ook geen biologische! Het klinkt misschien gek, maar ook biologische middelen zijn slecht voor de bijenstand.  

Daarnaast kun je de bijen helpen door de keuze van je tuinplanten. Daar wil ik je in dit blog graag meer over vertellen. Hoe je wilde bijen, en dan speciaal de hommel, met jouw tuinplanten een duwtje in de rug kunt geven. 

De beste drachtplanten voor wilde bijen 

Voor bijen zijn drachtplanten belangrijk. Een drachtplant levert namelijk voedsel in de vorm van nectar en stuifmeel. 

Sommige bijen zijn kieskeuriger dan andere. Ze zijn gespecialiseerd in het verzamelen van nectar en stuifmeel op één bepaalde soort planten. Het nadeel daarvan is dat ze voor hun voortbestaan, volledige afhankelijk zijn van diezelfde soort. Verdwijnt de plant, dan verdwijnt ook de bij. 

Ik heb eens opgezocht welke bloemen je zou moeten planten om het wilde bijen naar de zin te maken. De beste planten zijn wilde planten die overal groeien. Die algemene soorten trekken veel bijen aan omdat ze talrijk zijn en en met z'n allen veel voedsel produceren.

De nummer 1 op de lijst is, misschien niet verbazingwekkend, de oude vertrouwde paardenbloem (Taraxacum officinale). Maar liefst 107 van de 339 onderzochte bijensoorten zijn hierop waargenomen. Andere goede planten voor wilde bijen zijn: 

• Het zandblauwtje (Jasione montana) 
• Klein Streepzaad (Crepis capillaris) 
• Koolzaad (Brassica napus) 
• Zwarte Mosterd (Brassica nigra)
• Gewone Berenklauw (Heracleum sphondylium)
• Speenkruid (Ficaria verna) 
• Akkerdistel (Cirsium arvense)  
• Gewone Rolklaver (Lotus corniculatus) 
• Sleedoorn (Prunus spinosa)
• Gewone Braam (Rubus fructicosa)
• Wilgen (Salix sp.) 
• Struikheide (Calluna vulgaris)

Wilde bijen op de rode lijst helpen 

De bijen die bedreigd zijn in Nederland, zijn te vinden op de rode lijst voor bijen. Je vind hem hier. Niet schrikken, deze lijst bestaat uit maar liefst 22 pagina's! Je zou er moedeloos van worden. Er staan ook veel hommels op deze lijst. 

Als je de meest bedreigde bijen wilt helpen, is het zaak om bloemen te kiezen die vooral in trek zijn bij de bijen op de rode lijst. De volgende planten worden bovengemiddeld vaak bezocht: 

• Gewone Rolklaver (Lotus corniculatus);
• Slangenkruid (Echium vulgare);
• Beemdkroon (Knautia arvensis). 

Het slangenkruid (Echium vulgaire) is mooie blauw bloeiende plant die volgens mij in geen enkele tuin zou misstaan. Ik ga die zeker nog zaaien. In de afgelopen natte winter hebben vrijwel al mijn dropplanten (Agastache) het loodje gelegd, dus er is weer ruimte in mijn tuin.  

(Bron: Wageningen University & Research) 

Echium vulgare (foto:Wikimedia common, Echium vulgare 154531911)

Onterecht verwijt 

Hoewel sommige van deze planten er niet onaantrekkelijk uitzien (het zandblauwtje en de beemdkroon worden ook als tuinplant verkocht), zie ik mijzelf hiermee toch nog geen border inrichten. Vanuit de hoek van het natuurlijk tuinieren, krijg ik wel eens het verwijt dat mijn tuin vol staat met exoten waar insecten niets aan hebben. Onterecht vind ik. 

Ten eerste staan er in mijn tuin wel degelijk inheemse planten, maar die vallen minder op. Ook heb ik verschillende cultivars die gekweekt zijn uit inheemse soorten. Het is niet zo dat een plant die veredeld is, daarmee op slag verandert in een, voor insecten, nutteloze lorrenbos. Zeker niet wanneer die cultivar via selectie is gekweekt (wat dat inhoudt kun je lezen in dit blog).  

Prunella grandiflora bijvoorbeeld, heeft grotere bloemen dan de wilde soort (Prunella vulgaris), maar doet zijn Nederlandse naam (bijenkorfje) nog steeds eer aan. 

Ten tweede, het is absoluut waar dat uitheemse planten niet interessant zijn voor alle bijen, maar met name honingbijen en hommels zijn niet zo eenkennig. Waarschijnlijk eet jij zelf, naast de Hollandse (of Belgische 😄) pot, ook graag een keer Italiaans of Chinees. Hetzelfde geldt voor honingbijen en veel hommels. Zij zijn ook niet vies van een exotische plant! 

Als honingbijen en hommels in jouw tuin een rijk gedekte tafel vinden, hoeven ze niet op zoek te gaan naar wilde planten. Dat betekent dat de kieskeurige wilde bijen, die daar wél afhankelijk van zijn, minder concurrentie hebben. Onderaan de streep dus wel degelijk winst voor alle bijen! 

Planten speciaal voor hommels

Ik heb echt een zwak voor hommels. Met hun pluizige vachtjes zijn het de knuffelbeertjes van het insectenrijk. Die wil je toch zeker graag helpen?!  

Gelukkig kan dat ook zonder je tuin vol paardenbloemen te planten. Begrijp me goed, ik heb niks tegen paardenbloemen, maar ik zie ze toch liever in de berm dan in mijn tuin. Met onderstaande planten doe je je geel/zwart gestreepte tuinvriendjes een plezier, maar ook jezelf. 

Ocimum basilicum (basilicum) 

Basilicum is er niet alleen de keukenprinsen en -prinsessen onder ons. Ook hommels zijn er dol op. Een bloeiende basilicumplant is een traktatie voor ze. Het maakt niet uit welke basilicum je plant. Dat mag de "gewone" witbloeiende basilicum zijn, maar nog beter is de donkerbladige struikbasilicum, Ocimum basilicum 'Magic blue'.  

Struikbasilicum is afkomstig uit tropisch Azië. De plant groeit als een struikje. De stam verhout in de loop van de zomer. Ik plant er elk jaar een paar in potten. Speciaal voor de hommels! Maar ook omdat het een mooie plant is die hele zomer bloeit. Met lichtroze bloemen die mooi afsteken tegen het donkere blad. 

De bloeitijd van deze basilicum is ongelofelijk lang omdat de planten steriel zijn. Er wordt geen zaad gevormd maar de plant blijft steeds maar proberen om nageslacht voort te brengen. Daardoor gaat de bloei eindeloos door.  

Misschien een beetje zielig voor zo'n plant maar wel fijn voor ons tuiniers en nog fijner voor de hommels die er de hele zomer op kunnen fourageren. Je kunt het blad van de struikbasilicum trouwens ook in de keuken gebruiken. 

Ocimum basilicum 'Magic blue' (donkerbladige struikbasilicum) in de knop

Origanum (marjolein) 

We blijven nog even bij de keukenkruiden want ook marjolein (Origanum vulgare) is een geweldige bijenplant. De marjolein (oregano) die we in de keuken gebruiken is een struikachtig groeiende plant met dofgroen blad. In zijn boek "Droomplanten" noemt Oudolf het de beste insectenlokker die er in onze contreien bestaat. Daar ben ik het helemaal mee eens. Zolang de oregano bloeit is het een gaan en komen van hommels en bijen. 

De wilde marjolein is met zijn talrijke lichtroze bloemen zeker geen lelijke plant, maar deze plant wil zich wel eens iets te overdadig uitzaaien. Wanneer je kiest voor onderstaande cultivars, heb je daar geen last van. Deze planten zijn bovendien mooier om te zien: 

• Origanum laevigatum 'Hopleys' heeft blauwgrijs blad en relatief grote lilapaarse bloemen; 
• Origanum vulgare 'Herrenhausen' heeft donkergroen blad met lila bloemen;   
• Origanum vulgare 'Rosenkuppel' is een tamelijk uit de kluiten gewassen cultivar met grote donkerroze bloemen. 

Ik heb ze allemaal gehad maar mijn favoriet is toch wel 'Hopleys' vanwege de sprekende kleur. Ik verzeker je dat al deze cultivars net zoveel hommels aantrekken als de wilde marjolein! 

Salvia nemorosa (salie) 

Alle Salvia's zijn bijenmagneten. Honingbijen en hommels zijn er dol op. Dat geldt voor de inheemse Salvia pratensis maar zeer zeker ook voor Salvia nemorosa (afkomstig uit centraal Europa en west-Azië). Zelfs de uit Zuid-Amerika afkomstige Salvia guaranitica 'Amistad' valt goed in de smaak!

Salvia Nemorosa is ook interessant door zijn lange bloeitijd. De plant bloeit namelijk twee keer: in het late voorjaar en in september nog eens. Er zijn heel veel verschillende soorten in allerlei tinten variërend van wit, lila, blauw tot roze. 

De meest verkochte is Salvia nemorosa 'Caradonna' met diep donkerpaarse bloemen. Als deze plant in bloei staat, zijn de bijen en hommels er niet bij weg te slaan. 

Salvia nemorosa 'Caradonna' met op de voorgrond Stachys byzantina (ook een geweldige bijenplant trouwens!)

Symphytum grandiflora (smeerwortel)

Smeerwortels worden bijna uitsluitend bestoven door hommels. Ze zijn, vanwege de vroege bloeitijd, bijzonder waardevol voor deze beestjes. Ze bloeien namelijk al in maart/april als er verder nog bijna niets is. 

De inheemse smeerwortel, Symphytum officinale, is misschien niet de lelijkste plant om te zien, maar hij heeft één groot nadeel: hij heeft een broertje dood aan droge grond. Als je tuiniert op "klapzand" heb je er dus niks aan. 

Symphytum grandiflorum, afkomstig uit de Kaukasus, heeft geen probleem met droogte. Hij blijft wat lager dan de wilde smeerwortel (ca. 40 centimeter). Doordat de plant een dichte mat vormt, is het een geweldige bodembedekker voor schaduwrijke plekken. 

Er zijn verschillende cultivars in de handel verkrijgbaar waaronder 'Goldsmith', 'Wisley Blue' en 'Hidcote Pink'. Zelf heb ik 'Wisley Blue'. Dat blauw mag je met een korreltje zout nemen. De witte bloemen hebben hooguit een blauwige gloed. Ze zijn roze in de knop. 

Zoek je écht blauw dan zou je moeten kiezen voor Symphytum azureum. Deze plant wordt wat hoger, zo'n 50 tot 60 cm, en bloeit met azuurblauwe bloemen. Door de latere bloeitijd (half april) is hij minder interessant voor hommels dan Symphytum grandiflorum. Op droge grond is deze plant bovendien meeldauwgevoelig. 

Symphytum grandiflorum 'Hicote blue' is roze in de knop

Thymus serpyllum (tijm) 

Zelfs de meest fanatieke natuurlijke tuinier kan met deze plant geen moeite hebben. Thymus serpyllum is namelijk inheems. Helaas wel met uitsterven bedreigd in Nederland en België. Het is maar een klein plantje maar er komen ongelofelijk veel insecten op af. Behalve hommels ook heel veel bijen. 

Zelf vind ik zulke kleine plantjes altijd wat lastig. Ze zijn eigenlijk te klein om in een border te verwerken. De wilde tijm zaait zichzelf uit en ik laat de plantjes nu maar gewoon groeien waar ze opkomen. Het quasi nonchalante effect van zo'n tijmplantje tussen de stenen (ze hebben het daar uitzonderlijk goed naar hun zin), bevalt me wel. 

Thymus serpyllum

Verbena bonariensis 

Verbena bonariensis is afkomstig uit Zuid-Amerika maar volgens mij hebben onze inheemse insecten unaniem besloten dat ze daar lak aan hebben. Verbena bonariensis is geliefd bij onder meer hommels, bijen, vlinders en zweefvliegen. 

Verbena bonariensis wordt dag en nacht druk bezocht. Overdag door hommels, bijen en dagvlinders en als het donker wordt, treedt de nachtploeg, in de vorm van massa's nachtvlinders, aan. Verbena bonariensis is niet alleen een geweldige bijenplant, het is volgens mij ook de beste vlinderplant die er is. Beter nog dan de veel geroemde vlinderstruik. 

Met zijn ijle opgaande groei is Verbena bonariensis een succes in elke border. De lila bloemen lijken bijna in de lucht te zweven. Ik ken geen plant waarmee je gemakkelijker kunt combineren. Je kunt hem als weefplant gebruiken maar zelf plant ik ze het liefst op groepjes van vijf of meer. 

Hommel op Verbena bonariensis 

Veronicastrum 

Salvia Nemorosa bloeit in het late voorjaar (eerste bloei) en de nazomer (tweede bloei). Als je in de tussenliggende tijd de tafel gedekt wilt houden, is het een goed idee om Veronicastrum te planten. Veronicastrum is namelijk een echte zomerbloeier. 

Voor veronicastrums geldt, net als voor salvia's, dat hommels er niet bij weg te slaan zijn. Altijd als je kijkt zitten er wel een aantal hommels op de bloemen. Ze lijken wel high van de nectar te zijn.  

Veronicastrums zijn verwant aan Veronica, maar in tegenstelling tot die plant, zijn ze niet gevoelig voor meeldauw. Het zijn sterke, ziektevrije en rijkbloeiende vaste planten. Ook fijn om te weten: hommels zijn er dol op, maar slakken gaan er met een grote boog omheen. 

Ik heb in mijn tuin verschillende soorten staan, waaronder Veronicastrum virginicum 'Alba', 'Lavendelturm' en 'Adoration'. Ze zijn allemaal even populair bij de hommels. Op de foto hieronder zie je Veronicastrum virginicum 'Erika', een soort die bloeit met roze bloemen. 

Veronicastrum virginicum 'Erika' bloeit roze

En nog een....  

En nou ik toch bezig ben: ook Calamintha nepeta subsp. nepeta is een geweldige hommelplant. Deze vaste plant, die ook mooi en langdurig bloeit, mag je echt niet missen. In mijn blog "De klimaatkampioenen van 2023" lees je er meer over. 

Natuurlijk zijn er nog veel meer tuinplanten die interessant zijn voor hommels maar deze zijn me in mijn eigen tuin het meeste opgevallen. 

De foto boven dit blog is van Sandy Millar op Unsplash 

Ook interessant

• Wat je moet weten over de hommels in je tuin 
• Deze inbrekers hebben het gemunt op smeerwortels 
• Hylotelephium, vlinder- en bijenplant voor droge grond

Bewaar op Pinterest:

Abonneren   

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dat betekent.