Help, mijn tuin zit vol met slakken!

Wat was ik blij. Eindelijk eens een keer geen droog voorjaar! Ik verheugde mij al op een weelderig begroeide tuin. Hoe anders kan het lopen... Wij hebben dit voorjaar dan wel geen last van droogte maar de overvloedige regen zorgde voor een ander probleem: een slakkenplaag. 

Ik had het eerst niet in de gaten. Ik vond het wel raar dat sommige planten maar niet wilden uitschieten.  Op de meelsalvia bijvoorbeeld, zag ik begin april al wat groene puntjes verschijnen maar er volgde geen blad. Hetzelfde gold voor Salvia 'Amistad'. 

Wat blijkt? Het nieuwe loof wordt stelselmatig afgevreten door slakken, met name naaktslakken. Wij hebben normaliter niet veel last van slakken. Onze tuin is heel zonnig en ligt op superdroge grond. Daar houden slakken niet van. 

In 2017 hadden we een naaktslakkenplaag in onze halfschaduw border. Daar is het donkerder en natter dan in de rest van de tuin. Na het toepassen van aaltjes (nematoden), hebben we geen problemen meer gehad met dit vraatzuchtige gespuis. Je zag er nog wel eens een, maar ze lieten geen spoor van vernieling meer na.  

Maar dit jaar? Het is verschrikkelijk! Door al die regen is de hele tuin vergeven van de naaktslakken. Ze zitten echt overal en vreten alles kaal. Overdag zie je ze niet, maar tegen het vallen van de avond komen ze in grote getale tevoorschijn. Help! Wat nu?  

Ik ga je in dit blog niet uitleggen hoe je slakken kunt bestrijden. Daarover zijn al honderden blogs geschreven. Ik heb daar niets aan te voegen. Ik wil je wel graag wat meer vertellen over de slakken in je tuin. Niet elke slak is namelijk een vijand die met wortel en tak uitgeroeid moet worden. Ook kun je ervoor zorgen dat de natuur je een handje helpt in de strijd tegen slakken. 

Hier zijn ze dol op

Slakken vreten het liefst aan jong blad, malse scheuten en kiemplanten. Omdat dat loof zacht is, kunnen ze het gemakkelijk met hun rasptong (radula) bewerken. Ze raspen langwerpige gaten in de bladeren. De slijmsporen verklappen dat het om slakkenvraat gaat. 

Hosta's staan bovenaan hun lijst van favoriete gerechten. dat is één van de redenen waarom wij alle hosta's in onze tuin jaren geleden al opgeruimd hebben. Maar asters en heleniums staan er nog volop en die blijken er ook in te gaan als koek.  

Sommige van mijn asters zijn nu, eind mei, nog steeds niet hoger dan tien centimeter omdat ze simpelweg de kans niet krijgen om te groeien. Iedere nacht wordt al het nieuwe loof "weggegraasd". Het blad van Aster ericoides 'Bluestar' bijvoorbeeld, ziet eruit alsof iemand er een staalborstel doorheen gehaald heeft. 

Een ware delicatesse is Rudbeckia nitida. Ook in droge jaren was slakkenvraat al een probleem bij deze plant, maar dit jaar hebben de planten de strijd definitief verloren. Zodra er ook maar een puntje groen verscheen, werd het direct afgevreten. 

Ik heb daarom de handdoek in de ring gegooid en deze rudbeckia's vervangen voor Miscanthus giganteus (Chinees reuzenriet). Naaktslakken lusten geen gras. Dit gras wordt bovendien meer dan 2 meter hoog zodat het de inkijk vanuit de tuin van de buren wegneemt. Twee vliegen in één klap! 

Wil je de slakken in je tuin eens echt trakteren? Zaai dan judaspenning! Ik hou van judaspenning omdat de plant al vroeg in het seizoen voor veel kleur zorgt. Het is een voorjaarsbloeier met een beetje 'body'. Niet zo'n priegelplantje van een decimeter hoog maar bloemstengels van 80 centimeter! 

Dit jaar was het jammer maar helaas. Veel meer dan kaalgevreten bladskeletten hebben we niet gezien. Uit de enige plant die de kans kreeg om te bloeien, viste mijn man eergisteren 23 naaktslakken. Gelukkig komen ze niet aan de zaaddozen, dus volgend jaar kan ik het opnieuw proberen. 

Dit jaar helaas geen judaspenning

Planten die niet gevoelig zijn voor slakkenvraat

Het goede nieuws is dat de meeste planten in mijn tuin NIET gevoelig zijn voor slakkenvraat. Droogtebestendige planten hebben vaak grijs, hard, stekelig, ruw of behaard blad. Daar houden slakken nou net niet van. 

Er zijn ook planten die ze om andere redenen links laten liggen. Tuingeraniums bijvoorbeeld, hebben geen last van slakkenvraat. Waarom? Ik heb geen flauw idee. Waarschijnlijk smaken ze gewoon vies? 

Zou het helpen om je tuin vol te zetten met planten waar slakken een hekel aan hebben? Ik betwijfel het. Slakken eten alles. Ze eten zelfs dood blad. Deden ze dat maar vaker! Helaas gaat de voorkeur uit naar het frisse groen. 

Zou je alle malse groene planten uit je tuin verbannen, dan zullen de slakken ongetwijfeld hun tanden zetten in planten die minder smakelijk zijn. Want ook voor een slak geldt: je moet uiteindelijk toch eten! Wist je dat naaktslakken van alle dieren de meeste tanden hebben? Sommige soorten kunnen tot wel 750.000 tanden hebben!  

Het is overigens een fabel dat slakken niet eten van planten met een sterke geur. De dropplant (Agastache) en de scharlei (Salva sclarea) verspreiden een sterke geur als je het blad kneust. De lucht is zo penetrant dat sommige mensen deze planten om die reden niet in hun tuin wil hebben. Toch worden beide soorten met graagte verorberd door de slakken in mijn tuin.   

De kracht van inheemse planten 

Iets wat ik niet verwacht had, maar het is wel een plezierige verrassing: de inheemse planten in mijn tuin blijken opvallend goed bestand te zijn tegen de vraatzuchtige horde naaktslakken. 

Het blad van het boerenwormkruid is tot op de dag van vandaag puntgaaf. De inheemse witte Achillea millefolium laten ze ook goed met rust. In de uit deze soort gekweekte Achillea millefolium 'Cerise queen', vond ik wel verschillende naaktslakken.  

Het loof van het boerenwormkruid is nog puntgaaf! 

Hoewel de wilde cichorei (cichorium intybus) opvallend groot en en mals blad heeft, gaan de naaktslakken er toch met een boog omheen. Er is zelfs geen klein hapje uit genomen. Ik heb twee weken geleden wat slangenkruid (Echium vulgare) geplant. Het blad van deze planten is ook nog steeds gaaf. 

Ook de wilde ossentong (Pentaglottis sempervirens) en het vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) zijn vrijwel ongeschonden uit de strijd gekomen. Van het vingerhoedskruid is alleen het onderste blad aangevreten. Dat gebeurt vroeg in het seizoen als andere planten nog niet zijn uitgeschoten (digitalis is wintergroen). Zodra de echt lekkere planten beginnen te groeien, laten ze de digitalis met rust. 

De ossentong is een (wilde) plant uit de familie van de ruwbladigen en dat verklaart meteen waarom ze er geen trek in hebben. Het blad is ruw en licht behaard. Ook slakken houden kennelijk niet van haren in hun eten! 

Cichorei intybus, foto: Charles J. Sharp creator QS:P170,Q54800218, Pied hoverfly (Scaeva pyrastri) on chicory (Cichorium intybus), CC BY-SA 4.0

De slakkenruimers in je tuin 

In de natuur draait alles om eten en gegeten worden. Tenzij je, zoals wij mensen, bovenaan in de voedselketen staat, ben je naast jager ook altijd prooi. Gelukkig geldt dat ook voor slakken. Ze hebben behoorlijk wat natuurlijke vijanden. Ik noem de belangrijkste:

• Egels; 
• Kikkers en padden; 
• Vogels, met name merels, lijsters, gaaien en eksters; 
• Spitsmuizen; 
• Mollen; 
• Hagedissen; 
• Slangen (ringslang, hazelworm). 

Het is goed om deze diertjes te vriend houden. Je kunt in je tuin bijvoorbeeld een vijvertje maken om kikkers en padden aan te trekken. Het helpt ook als je tuin niet al te opgeruimd is zodat deze diertjes er een schuilplaats kunnen vinden.  

Een spitsmuis is wat anders dan een gewone muis. Het zijn zoogdieren uit de orde der insecteneters. Hoewel hun naam anders doet vermoeden, behoren ze niet, zoals de huismuis of de veldmuis, tot de knaagdieren. Spitsmuizen zijn een beschermde soort. Je mag ze niet dood maken maar dat moet je ook niet willen want de beestjes helpen jou om de slakkenplaag onder controle te krijgen. 

Ik moet er wel bij zeggen dat deze dieren hoofdzakelijk huisjesslakken eten. Naaktslakken liggen aanzienlijk minder goed in de markt. Doordat ze veel groter zijn en heel slijmerig, kunnen (of willen) veel dieren ze niet eten. 

Je kunt de natuur ook een handje helpen door kippen in je tuin te laten rondscharrelen of Indische loopeenden. De laatste zijn excellente slakkenbestrijders. In tegenstelling tot kippen, die de slakken na verloop van tijd beu raken, kunnen Indische loopeenden er geen genoeg van krijgen! 

Jonge spitsmuizen, foto: Holger Casselmann, Crocidura HC2, CC BY-SA 3.0

Slakken die slakken eten 

Raar maar waar: een belangrijke natuurlijke vijand van de slak is de slak. Naaktslakken zijn kannibalen. Ik laat dode naaktslakken daarom altijd liggen in mijn tuin. Vrienden en familie zien er geen been in om hun gevallen kameraad op te peuzelen en slakken die slakken eten, blijven in elk geval van de planten af.  

Naast deze kannibalen zijn er ook slakken die bewust jagen op soortgenoten zoals de tijgerslak en de lookglansslak. 

De tijgerslak 

De tijgerslak is een grote naaktslak. Hij kan wel zo'n 15 tot 20 cm groot worden. Je kunt hem gemakkelijk herkennen aan zijn luipaardprint. Vreemd dat ze het dan toch een tijgerslak noemen... Tijgerslakken zijn alleseters. Het zijn, net als trouwens alle slakken, de opruimers van de natuur. Ze ruimen o.m. dode karkassen, plantenresten en schimmels op. 

Ze eten ook wel eens een plant. Maar, en dat is heel fijn, tijgerslakken jagen ook op andere slakken én hun eitjes. Om die reden zijn ze een grote hulp zijn bij het bestrijden van een slakkenplaag. De tijgerslak zelf, groeit zelden of nooit uit tot een plaag (bron: www.onzenatuur.be). 

Tijgerslak op jacht, foto Shi Annan, Limax maximus hunting 2010-2, CC BY-SA 4.0)

De lookglansslak 

De lookglansslak is een huisjesslakje met een glasachtig blinkend huisje. Ik heb geen foto die ik mag gebruiken, maar je kunt hem hier bekijken. 

Hij ruikt naar knoflook of ui als je hem irriteert. Daarom wordt hij ook wel de knoflookslak genoemd. Overigens leeft hij niet in of van knoflook. De lookglansslak is een rover die vooral kleine huisjesslakken eet (tot zo'n 3 mm groot). Hij eet waarschijnlijk geen naaktslakken, maar kan de populatie huisjesslakken wel in toom houden (bron: www.gardensafari.nl).  

Slakken bestrijden 

Ik ga hier geen uiteenzetting houden over het bestrijden van slakken. Dit is op internet al uittentreure beschreven. Als je meer informatie hierover wilt, kan ik je dit artikel op de website van Biogroei aanraden. Je vind hier, als je even naar beneden scrolt, veel tips hoe je ecologisch verantwoord van je slakken afraakt.  

Wat je in elk geval moet onthouden is dat je nooit zout gebruikt. Zout lost het lichaam van de slak op maar het is brute manier om de beesten te doden. Het is effect is hetzelfde als wanneer je zuur giet over een menselijk lichaam. Zout is bovendien niet goed voor de planten. 

Ook moet je geen slakkenkorrels gebruiken tenzij dat korrels zijn op basis van ijzerfosfaat (zoals ECOstyle Escar-Go). IJzerfosfaat is schadelijk voor slakken maar niet voor vogels en andere dieren. Zo loop je niet het risico dat je, tegelijk met de slakken, ook hun natuurlijke vijand uitroeit! 

Een nadeel van de korrels vind ik dat je daarmee zowel de goede als de slechte slakken doodt. Bij nat weer gaan ze bovendien meteen schimmelen. Je kunt dat ondervangen door er bijvoorbeeld een dakpan overheen te leggen. 

Huisjesslakken 

De meeste huisjesslakken doen niet veel schade in je tuin. Om die reden laat ik ze meestal gewoon zitten. De vogels en de egel in onze tuin moeten per slot van rekening ook eten. 

Een uitzondering is de segrijnslak. Deze slak komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied maar is met plantgoed vanuit het zuiden onze kant op gekomen. De segrijnslak wordt ook wel de kleine wijngaardslak genoemd ter onderscheiding van de (beschermde) grote wijngaardslak die in ons land zeldzaam is. 

Ze zijn bijna net zo vraatzuchtig als naaktslakken. Ik noem ze daarom ook wel sjachrijnslakken 😁. Als ik ze tegenkom, gooi ik ze bij de kippen. Die zijn er dol op. 

Segrijnslak (Cornu aspersum), foto: Rasbak, Cornu aspersum (Segrijnslak), CC BY-SA 3.0)

Naaktslakken 

Naaktslakken is een ander verhaal. De meest voorkomende is de Spaanse wegslak, een grote bruin-oranje naaktslak. Het is een slak die hier, net als de segrijnslak, niet thuishoort. Hij is hier eind jaren zestig terecht gekomen via groenten die geïmporteerd werden vanuit Frankrijk, Spanje en Portugal. 

De wegslak kan bij vochtig weer een enorme slakkenplaag veroorzaken omdat deze slakken hermafrodiet (= tweeslachtig) zijn en elkaar dus kunnen bevruchten. Elke wegslak die je ziet in je tuin, kan per keer zo'n 200 tot 400 eitjes leggen 😨. Dat ze hier weinig natuurlijke vijanden hebben, helpt ook niet echt mee. 

Ik zou ze het liefste maar gewoon hun gang laten gaan, want ik griezel van die beesten. Helaas is dat geen optie. De beste bestrijdingsmethode is volgens mij via aaltjes (nematoden). Je laat dan de natuur het werk doen maar het resultaat laat wel even op zich wachten en drastisch ingrijpen is nu echt wel nodig. 

Ik had nooit gedacht dat ik dit nog eens zou doen, maar wij gaan nu 's avonds, tegen dat het donker wordt, op slakkenvangst. Gevangen slakken splijt ik met mijn schopje in tweeën. Een snelle dood. De dode slakken laat ik liggen als lokaas voor de anderen en als bodemverbetering. Wij moeten er inmiddels meer dan duizend gevangen hebben maar het einde is nog steeds niet in zicht.  

De foto boven dit blog is van  Peter Burdon op Unsplash. 

Ook interessant 

• Helpen aaltjes echt tegen slakken?
• Wat als je tuin te nat is? 

Bewaar op Pinterest:

Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame! 

   

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.