Planten in worteldoek: goed idee?
Een hittegolf betekent afzien. Voor onszelf, maar vooral ook voor de planten in onze tuin. Wij kunnen de koelte opzoeken maar planten hebben geen beentjes en moeten die hoge temperaturen dus maar zien te verdragen.
Vooral wanneer je op droge zandgrond tuiniert, is het een uitdaging om bij extreme hitte en droogte je tuin in leven te houden. Twee of drie keer in de week sproeien is wat mij betreft geen optie.
Mijn grootste angst is dat er op een gegeven moment een sproeiverbod komt. Dat zou betekenen dat wij onze tuin, waar we meer dan 15 jaar aan hebben gewerkt, moeten laten verdrogen. Je denkt dus verder. Wat als?
Oplossingen vinden, betekent dat je moet experimenteren. Geïnspireerd door Beth Chatto besloot ik daarom om van mijn voortuin een grindtuin te maken. Niet zo'n "kattenbak" voor luie tuiniers maar een groene tuin met planten en bloemen.
Het lijkt simpel
Beth Chatto deed dit niet, maar omdat ik niet wil dat mijn grond nóg doorlatender wordt dan hij nu al is, besloot ik te werken met worteldoek. Het grind verrmengt zich dan niet met de grond eronder. Als het experiment niet goed uitpakt, kan ik het grind bovendien weer gemakkelijk verwijderen.
Het idee is simpel: eerst de grond verrijken met flink wat compost. Worteldoek erover uitrollen. Met een stanleymes een kruis erin snijden op de plekken waar je wilt planten. De hoeken terugvouwen, een plantgat maken en de plant erin zetten.
Daarna over het worteldoek een laag grind storten van enkele centimeters dik. Grind en worteldoek zorgen ervoor dat de grond niet uitdroogt zodat je niet meer hoeft te sproeien.
Easy peasy zou je denken. Maar is het écht zo simpel? Na drie jaar experimenteren heb ik ontdekt dat er, naast voordelen, toch ook wel wel wat haken en ogen aan dit idee zitten.
 |
| Perken met worteldoek en grind, paden alleen met boomschors |
De pluspunten
Laat ik beginnen met de pluspunten. Allereerst: minder water geven! Het is niet zo dat ik mijn voortuin de hele zomer aan zijn lot kan overlaten, maar het waterverbruik is nu nog maar een fractie van wat er vroeger op gesproeid werd. Ik kan het met de gieter bijhouden.
Je hoeft ook niet zoveel te wieden. Het worteldoek met grind zorgt ervoor dat onkruid veel minder kans krijgt.
Persoonlijk vind ik het grind er ook mooier uitzien dan kale grond of grond bedekt met mulch. Ik heb vooral mediterrane planten gebruikt die ik bewust wat verder uit elkaar heb gezet zodat het grind zichtbaar blijft.
Veel mediterrane planten zoals lavendel, Santolina en Cistus hebben grijs blad. De gele safarisplit (9/14) die ik heb gebruikt, voorkomt dat je tuin verandert in 'fifty shades of grey' en geeft een zonnig mediterraan effect.
Pas op met bomen
Maar er zijn helaas ook nadelen. De gemeente heeft eikenbomen geplant langs onze straat. Eén ervan staat voor onze tuin, weliswaar op 2,5 meter van de scheiding maar de kroon reikt al een flink eind over ons perceel.
In deze situatie helpt worteldoek onvoldoende om je tuin nat te houden. De boomwortels (die ook onder de tuin doorlopen) nemen het vocht namelijk van onderaf weg. Vanwege de regenschaduw van de boom wordt de grond bovendien ook niet nat als het wél regent!
Voordat ik dat in de gaten kreeg, waren er al een aantal planten (waaronder een ijzersterk siergras) verdroogd. De Tetrapanax, een plant met prachtig groot blad die we vorig jaar onder de eikenboom hebben geplant, moet in tijden van droogte daarom toch nog dagelijks een gieter water krijgen.
Iedereen die zijn auto wel eens onder een boom heeft geparkeerd, weet dat dat geen strak plan is. Zeker niet als het regent. Er komt dan allerlei vuil en plakkerig spul uit de kroon naar beneden. Geen idee wat het precies is, maar je wilt het beslist niet op je auto krijgen. En eigenlijk ook niet op je grind. Regelmatig met water afspuiten en doorharken lost het probleem wel op, maar blij word je er niet van.
 |
| Tetrapanax papyrifer 'Rex' |
Planten wordt een stuk lastiger!
Planten in worteldoek is een stuk lastiger dan planten in een gewone border. Je moet eerst het grind goed aan de kant doen zodat het niet in je plantgat terecht komt.
De opening in het worteldoek maken is zo gebeurd, maar daarna moet je een plantgat maken waarbij je zorgvuldig moet oppassen dat er geen zand in het grind terecht komt. Je wilt immers geen voedingsbodem voor onkruid creëren. Daarna moet je al het grind weer terugdoen.
Om deze reden is het niet aan te raden om te werken met een- of twee-jarige planten die je telkens moet vervangen. Ook eens in de zoveel tijd de grond een keer flink verbeteren door er (opnieuw) compost en ander plantaardig materiaal doorheen te werken, is eigenlijk geen optie meer.
 |
| Kornoelje (Cornus kousa 'Schmetterling') en Phlomis russeliana |
Je kunt niet zien of je tuin water nodig heeft
Het is moeilijk om te zien of je tuin water nodig heeft. Logisch, de grond is bedekt met worteldoek en een flinke laag grind. Je ziet dus niet meer wat daaronder gaande is. Dat is lastig want zeker in het eerste jaar, wil je goed volgen hoe snel je tuin uitdroogt.
Het betekent dat je op verschillende plaatsen in de tuin het grind aan de kant moet doen en het doek wat moet oplichten. Niet zo praktisch! Ik ontdekte ook dat de verschillen groot zijn. Het linkse deel van de tuin (dichtbij de eikenboom) droogt véél sneller uit dat het rechtse deel.
Je kunt dit probleem ondervangen door een vochtmeter aan te schaffen waarmee je de vochtigheid onder het doek kunt meten. Het is ook een handig apparaat als je vaak twijfelt of je je tuin al moet sproeien!
Welke planten moet je kiezen?
Sommige planten breiden zich uit door uitlopers te maken. Als ze geplant zijn in worteldoek, gaat dat niet. Je bent dus beperkt tot planten die groeien vanuit hun kern. Heesters zijn het meest geschikt. Ook al omdat ze niet regelmatig verplant of opgerooid hoeven te worden.
De stermagnolia (Magnolia stellata) en kornoelje (Cornus kousa 'Schmetterling'), die al in de voortuin stonden, doen het nu beter omdat ze minder last van de droogte hebben. Ook de pindakaasstruik (Clerodendrum bungei) die ik afgelopen voorjaar plantte, lijkt goed aan te slaan.
 |
| Pindakaasstruik (Clerodendron bungei) |
Lavendel en andere mediterrane planten zoals Stachys byzantina en Santolina zijn problematisch. In het voorjaar blijft de grond onder het worteldoek te lang nat. Daar houden deze planten niet van.
De Cistus (Cistus x pulverulentus 'Sunset') was een onverwacht succes. De plant groeit als kool en bloeit rijk. Het grijsgroene blad constrasteert mooi met de gele safarisplit. In tegenstelling tot veel andere mediterrane planten houdt de Cistus van zure zandgrond. In de volle grond blijkt hij ook behoorlijk winterhard te zijn. Hij heeft al drie winters overleefd!
Siergrassen die in pollen groeien kun je prima planten in worteldoek. Vouw het worteldoek aan de voet ver genoeg terug zodat de plant voldoende ruimte heeft om nog wat uit te breiden. Zelf heb ik Miscanthus sinensis 'Morning light' en Molinia caerulea 'Heidebraut' in het worteldoek geplant. Deze grassen doen het er prima.
Hoe zit het met het bodemleven?
Een veelgehoord argument tegen worteldoek is dat het funest zou zijn voor het bodemleven. Maar de meningen hierover lopen uiteen. Sommigen zeggen dat het onder worteldoek juist krioelt van het leven. Net als onder een stoeptegel. Het bodemleven komt ook meer aan de oppervlakte omdat het onder het doek altijd donker en vochtig blijft. Dat zijn gunstige condities.
Ik heb geen microscoop dus ik zou niet kunnen zeggen hoe het zit met het microscopisch bodemleven in mijn voortuin. Ik merk wel dat er minder pieren in de grond zitten dan in de achtertuin waar we werken met een mulchlaag om uitdroging tegen te gaan.
De laag compost die ik heb aangebracht voordat het worteldoek eroverheen ging, blijkt ook nog steeds niet helemaal vergaan te zijn. In grond met veel bodemleven, zou die compost inmiddels spoorloos verdwenen moeten zijn.
Persoonlijk geloof ik dan ook niet dat worteldoek met grind erg bevorderlijk is voor het bodemleven. In het grind leven overigens wel allerlei spinnetjes en andere kleine insecten die daar een schuilplaats vinden.
Liever geen plastic?
Worteldoek is gemaakt van plastic. Tegen het gebruik van plastic bestaan veel bezwaren omdat het niet biologisch afbreekbaar is en microplastics in de natuur brengt.
Plastic breekt snel af als het wordt blootgesteld aan zonlicht maar onder een laag grind, blijft het heel lang goed. Het worteldoek onder de grindpaadjes in mijn achtertuin ligt er al vijftien jaar en het ziet er nog steeds precies hetzelfde uit. Maar uiteindelijk komt dat worteldoek natuurlijk wel op de afvalberg terecht....
Gebruik je om die reden liever geen worteldoek, dan zijn er ook alternatieven. Mijn buurman gaf aan dat je ook oude tegels (b.v. stoeptegels of plavuizen) onder het grind kunt leggen. Helaas kwam hij pas met dit idee toen onze voortuin al zo goed als klaar was 😐. Ik heb het dus maar zo gelaten.
Een lezer van mijn blog gaf aan dat er ook biologisch afbreekbaar worteldoek in de handel is. Dit worteldoek gaat ongeveer 7 jaar mee voordat het begint te vergaan.
Doen of niet doen?
Als je de juiste planten kiest en de grond van tevoren goed verbetert, kan planten in worteldoek best goed werken. Je bespaart hiermee veel water en je hebt minder last van onkruid. Het grind ziet er ook mooi uit.
Maar als ik drie jaar geleden had geweten wat ik nu weet, zou ik mijn voortuin waarschijnlijk toch anders hebben aangelegd. Met name het feit dat je lastiger kunt planten, weegt voor mij heel zwaar. Ik ben nou eenmaal iemand die graag regelmatig nieuwe planten uitprobeert en daarnaast wil je ook af en toe de grond kunnen verbeteren.
Moest ik het nog eens doen, dan zou ik dit deel van de tuin opplanten met heesters en kleine struikjes. Geen worteldoek gebruiken, maar wel een hele dikke laag mulch (compost, houtschors of snippers) aanbrengen.
Heesters hoeven, doordat ze veel dieper wortelen, minder vaak water te krijgen en de meeste soorten hebben er geen last van als de dikke mulchlaag (vooral in het voorjaar) heel nat is. Bij veel vaste planten, met name de droogtebestendige soorten, is dit wel het geval.
Meer inspiratie voor een droge tuin?
KLIK HIER voor meer informatie of om het boek te bestellen.
Ook interessant
Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame!
