Bodemleven, wat is het en waarom is het belangrijk?

Wist je dat een handvol gezonde tuinaarde meer levende wezens bevat dan er mensen op aarde zijn? De meeste zijn zo klein dat je ze met het blote oog niet kunt zien. Toch is dit bodemleven heel belangrijk voor je tuin. Het zorgt er namelijk voor dat jouw tuingrond vruchtbaar is (en blijft) zodat planten kunnen groeien en bloeien. Zonder bodemleven geen mooie tuin!

Waaruit bestaat het bodemleven?

Bodemleven bestaat uit planten en diertjes. Sommige zijn zo klein dat je ze alleen kunt zien met een microscoop:

• Microflora zoals bacteriën en schimmels, zij breken bladeren en andere organisch materiaal in de grond af en zetten die om in bruikbare voedingsstoffen voor de planten;

• Protozoa, eencellige micro-organismen die de bacteriën eten. Tijdens het afbreken van organische materialen snoepen bacteriën mee van de vrijgekomen voedingsstoffen. Hierdoor komt niet 100% beschikbaar voor de planten. Protozoa eten de bacteriën op waardoor de voedingsstoffen via hun lichamen, uiteindelijk toch vrijkomen in de bodem;

• Nematoden (aaltjes), eencellige diertjes, ze helpen bij het omzetten van plantaardig materiaal in stikstof en het weren van plantenziekten. 

Daarnaast is er bodemleven dat jij en ik gewoon met het blote oog kunnen waarnemen:

• Springstaarten, zespotige insecten van enkele millimeters groot. Ze leven in de bovenste lagen van de bodem (strooisellaag) en voeden zich met rottend organisch materiaal en schimmels. Ze helpen bladafval te verwerken tot compost;

• Bodemmijten, leven in de bovenlaag en verbeteren de bodemstructuur door organisch materiaal af te breken en om te zetten, al dan niet in samenwerking met schimmels en bacteriën. Ze jagen o.m. op aaltjes en springstaarten;

• Regenwormen, er zijn twee groepen: pendelaars die verticale gangen graven en grauwe en rode wormen die in de strooisellaag verblijven. Van alle levende wezens produceren regenwormen het meeste humus;    

• Overige insecten: denk aan duizendpoten, pissebedden, kevers, spinnen en slakken. Ja zelfs slakken hebben nut! Hoewel ze liever jouw hosta's oppeuzelen, bestaat het voedsel van de slak voor een groot deel uit dood blad. Ook dode dieren zoals regenwormen en andere slakken ruimen ze op. 

Springstaart, (foto: Michel vuijlsteke, Orchesella cincta, CC BY-SA 3.0) 

Waarom is bodemleven belangrijk?

In de bodem is een continuproces gaande om organisch materiaal om te zetten in voedingsstoffen die planten kunnen opnemen. Het bodemleven vormt, samen met de plantenresten in de grond, een voedselweb waarbij het gaat om eten en gegeten worden. 

Bacteriën nemen de makkelijk afbreekbare organische stof voor hun rekening. Schimmels kunnen daarna met de afbraak van de vezels beginnen. Op hun beurt worden zij weer gegeten door nematoden, springstaarten en wormen. De afbraak van dode bodemdiertjes zorgt bovendien voor extra voedingsstoffen die planten kunnen opnemen.

Door het graven van gangen zorgen bodemdiertjes dat de grond los en rul blijft zodat planten gemakkelijker kunnen wortelen. Ook dragen ze bij aan de opbouw van humuslagen. Humus is goed omdat het vocht vasthoudt, met name op zandgrond is dat heel belangrijk. 

Humus houdt ook de voedingsstoffen in de grond vast. Je kunt zoveel bemesten als je wilt, maar als er geen humus in de grond zit, spoelen de voedingsstoffen met het regenwater weer heel snel weg naar diepere grondlagen waar planten er niets meer aan hebben. 

Bodemleven stimuleren 

Het is nu denk ik wel duidelijk dat je het bodemleven in je tuin moet koesteren. Maar hoe doe je dat? Het is in elk geval belangrijk om de grond zo min mogelijk te verstoren en te zorgen voor voldoende voedsel. Hierbij wat tips die kunnen helpen:

• Verspreid compost, dood blad en ander plantaardig materiaal over de grond of werk het oppervlakkig door de bovenlaag. Vergeet die bladblazer en laat dat afgevallen blad lekker liggen in je border (ook je buren zullen je dankbaar zijn!); 

• Gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen omdat je daarmee de grond verontreinigt. Laat de natuur zijn werk doen; 

• Gebruik geen kunstmest want kunstmest is schadelijk voor het bodemleven. Gebruik in plaats daarvan organische tuinmest. Een nieuwe tuin zou je ook eerst kunnen inzaaien met een groenbemester; 

• Spit de grond zo min mogelijk om. De bovenste acht centimeter is zuurstofrijk, daaronder is de bodem zuurstofarm. Bij het spitten worden organismen die dieper in de grond leven blootgesteld aan te grote hoeveelheden zuurstof en de organismen die dicht bij de oppervlakte leven worden als het ware begraven. Beter is het om de grond om te woelen of deze oppervlakkig om te leggen; 

• Je kunt je planten een handje helpen door een bodemactivator te gebruiken. Zo worden de bodemprocessen gestimuleerd, wat een positief effect heeft op het bodemleven. Dit is zeker aan te raden wanneer je een tuin begint op "dode" grond. 

Laat dood blad lekker liggen om het bodemleven te stimuleren.

Over de onderwereld van de tuin 

In jouw tuingrond bevindt zich een tweede wereld: een ondergrondse gemeenschap van larven, wormen, schimmels, bacterieën, amoeben en geleedpotigen. In 'De onderwereld van de tuin' verdiept Romke van de Kaa zich in deze verborgen en bizarre gemeenschap. Wist je bijvoorbeeld dat een pissebed eigenlijk een garnaal is? Of dat een engerling nooit poept omdat hij geen anus heeft? En dan die slijmzwammen! Ze lijken wel uit een science fiction film te komen. Er gaat een wereld voor je open. Als je dit boek gelezen hebt, kijk je met andere ogen naar je tuin. 

KLIK HIER voor meer informatie of om het boek te bestellen.

Ook interessant

• Bodem verbeteren: zo maak je van arme zandgrond goede tuinaarde
• Kun je houtas in de tuin gebruiken?
• Voorkom uitdroging, mulch je tuin in het voorjaar

Bewaar op Pinterest:

Abonneren   

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dat betekent.