Een tuin op droge grond waar nooit wordt gesproeid



Bij echte tuinliefhebbers lopen bij het woord 'grindtuin' de rillingen over de rug. Wij Nederlanders associëren de grindtuin vooral met de troosteloze aanblik van met kiezelstenen volgestorte voortuintjes in Vinexwijken. De prachtige gravelgarden van Beth Chatto in het Engelse Essex bewijst dat het ook anders kan!

De gravelgarden van Beth Chatto is grensverleggend als het gaat om tuinieren op droge grond. Afgelopen winter heb ik mezelf daarom haar boek 'Drought-resistant planting' cadeau gedaan. 

Aanvankelijk was ik wat sceptisch. Want wat wil droog in Engeland nou zeggen? Waarschijnlijk valt er dan in plaats twee meter maar anderhalve meter regen per jaar? Regenjas en paraplu zijn niet voor niks verplichte reisbagage bij een bezoek aan het Verenigd Koninkrijk! 

De tuin van Beth blijkt echter te liggen op het droogste plekje van Engeland. Gemiddeld valt er maar 500 mm regen per jaar (ter vergelijking: hier in Nederland is dat ongeveer 850 mm). Droog is dus echt wel droog.


Van parkeerplaats naar gravelgarden 

Beth's gravelgarden begon zijn leven als parkeerplaats voor de bezoekers van haar tuinen. In 1990 besloot ze om een tuin aan te leggen op dit terrein. Maar wat doe je in hemelsnaam met 0,35 hectare kurkdroge, vast aangereden grond waar behalve wat armetierig gras niks groeit? 

De grond bleek ook nog eens van ronduit slechte kwaliteit. Onder een laagje van ongeveer 45 cm zwarte aarde stuitten Beth en haar tuinmannen op een zes meter dikke laag geel zand en gravel. Het toch al schaarse regenwater zou dus razendsnel wegzakken in de grond. 

Beth maakte van de nood een deugd. Ze besloot een tuin aan te leggen met uitsluitend planten die aan deze droge condities aangepast waren. Een dikke laag gravel moest uitdroging van de grond voorkomen. Ze nam zich ook voor om de beplanting tot het uiterste te beproeven. Eén keer (direct na het planten) zou ze flink water geven en daarna nóóit meer. Zo startte een experiment dat uniek is in de tuinwereld.


Hoe werd de gravelgarden gemaakt? 

Beth begon in het najaar van 1991 met het aanleggen van haar gravelgarden. Eerst werd het gras verwijderd. Vervolgens markeerde ze met tuinslang waar de bloembedden moesten komen. Deze perken liet ze bedekken met een dikke laag zelfgemaakte compost, champignonmest en houtas. Om vocht vast te houden en om de jonge planten een goede start te geven. 

Vervolgens werden de bloembedden twee spaden diep omgespit om de grond los te maken en de compost, champignonmest en houtas te vermengen met de zwarte bovenlaag. De winterperiode werd gebruikt om de grond tot rust te laten komen. In maart startte het planten. 

In dat eerste jaar werd nog geen gravel aangebracht op de bloembedden vanwege het onkruid. Als je grond losmaakt en verrijkt krijg je namelijk een explosie van onkruid. Het eerste seizoen werd daarom gebruikt om intensief te wieden.


Hoe dik moet de mulchlaag zijn? 

In het tweede jaar werd de mulchlaag tussen de planten aangebracht. Vroeg in het voorjaar omdat de grond dan nog goed nat is. Beth gebruikte hiervoor 12 mm gravel. De grindlaag was tussen 2,5 en 5 cm dik, rekening houdend met het soort plant. Laaggroeiende planten moeten natuurlijk niet 'kopje onder' gaan in een te dikke laag grind. 

In de tuinen van Beth is geen worteldoek gebruikt omdat planten zich spontaan moeten kunnen uitzaaien. Tot op de dag van vandaag is de gravelgarden nooit gesproeid. Ook niet in de hete en droge zomer van 2018! Toch is het een prachtige en heel bijzondere tuin geworden.

KLIK HIER voor foto's van de gravelgarden.


Welke planten zet je in een gravelgarden?

Beth Chatto koos voor planten die van nature groeien in droge omstandigheden op voedselarme grond. Je snapt dat hier mijn interesse gewekt werd want mijn eigen tuin op klapzand heeft feitelijk niet veel meer te bieden. 

Beth koos vooral voor inheemse en mediterrane planten. Het zou te ver voeren om alle planten die ze in haar tuin verwerkt heeft hier te bespreken. Ze was namelijk (net als ik trouwens) nogal een verzamelaar. Om je toch een idee te geven noem ik de belangrijkste plantengeslachten. 


Escholzia Californica


Voorbeelden van planten uit de gravelgarden van Beth Chatto (de lijst is zeker niet compleet!):
  • Acanthus 
  • Agapanthus (kaapse lelie) 
  • Allium (sierui)
  • Allium schoenoprasum (bieslook) 
  • Alstroemeria (Incalelie) 
  • Anchusa (ossentong) 
  • Anthemis (kamille) 
  • Armeria (Engels gras) 
  • Bergenia (schoenlappersplant) 
  • Buddleja (vlinderstruik) 
  • Calamagrostis (struisgras) 
  • Ceanothus (Amerikaanse sering) 
  • Cotoneaster (dwergmispel) 
  • Echinops (kogeldistel) 
  • Eryngium (kruisdistel) 
  • Escholzia californica (slaapmutsje) 
  • Eurphorbia characiacas (wolfsmelk) 
  • Euyonimus (kardinaalsmuts) 
  • Gaura Lindheimeri (prachtkaars) 
  • Geranium Macrorrhizum (ooievaarsbek) 
  • Hebe 
  • Helleborus (kerstroos) 
  • Helianthemum (zonneroosje) 
  • Iris Germanica (baardiris) 
  • Juniperus (jeneverbes)
  • Kniphofia (vuurpijl) 
  • Lavandula (lavendel) 
  • Lavatera (struikmalva) 
  • Ligustrum (liguster) 
  • Lychnis coronaria (prikneus) 
  • Miscanthus sinensis (prachtriet) 
  • Nepeta (kattenkruid) 
  • Nigella (juffertje in 't groen) 
  • Orginanum (oregano) 
  • Phlomis tuberosa (brandkruid) 
  • Papaver (klaproos) 
  • Perovskia (Russische salie) 
  • Rosa glauca (struikroos) 
  • Salvia (salie) 
  • Santolina (heiligenbloem) 
  • Sedum (vetkruid)
  • Stachys byzantina (ezelsoor) 
  • Stipa calamagrostis (diamantgras) 
  • Stipa tenuissima (Mexicaans vedergras) 
  • Thymus (tijm) 
  • Yucca 
  • Verbascum (toorts) 
  • Vinca minor (maagdenpalm) 

Als ik drie planten zou moeten noemen die beslist niet mogen ontbreken in een grindtuin à la Beth Chatto, dan zijn dat Bergenia (schoenlappersplant), Euphorbia characiacas en Verbascum bombyciferum. Ze spelen een dominante rol in haar tuin. 

Kenmerkend voor haar tuinontwerp is ook de geel/blauwe kleurencombinatie. Voeg aan het geel van de Euphorbia en Verbascum dus zeker wat blauw toe van bijvoorbeeld kattenkruid of Salvia!


Verbascum nigrum (toorts) met het blauw van Nepeta (kattenkruid). 


Is een gravelgarden onderhoudsarm? 

Als je een grindtuin aanlegt volgens de principes van Beth Chatto, is deze niet echt onderhoudsarm.  Zij werkt veel met papavers, toortsen en andere planten die zichzelf uitzaaien. Om te voorkomen dat deze planten de hele tuin overnemen zal er toch regelmatig gewied moeten worden.

KLIK HIER voor een kort filmpje (2:39 minuten) waarin de 'headgardener' van Beth Chatto's gravelgarden uitleg geeft over het onderhoud van deze tuin.


Origanum "Rosenkuppel" is een zeer droogtebestendige plant.



Wil ik zelf ook een gravelgarden? 

Hoewel ik het boek heel boeiend vond, ben ik (nog?) niet van plan om onze tuin om te toveren in een gravelgarden. Ik ben (misschien onterecht) huiverig om zoveel grind toe te voegen aan de grond. Het zal zich op den duur toch vermengen met de grond eronder en je creëert daarmee condities waarin andere planten dan de bovengenoemde het beslist niet meer zullen doen. Als je ooit weer eens wat anders wilt (en dat willen wij regelmatig) zal het 'a hell of a job' zijn om al dat grind weer uit de grond te krijgen.

Ik ben wel geïnspireerd door de plantenkeuze van Beth Chatto die ook buitengewoon geschikt is voor onze tuin op droge zandgrond. Ook het idee om verdamping tegen te gaan door een dikke mulchlaag spreekt me heel erg aan maar als mulch wil ik, in plaats van gravel, onze eigen compost gebruiken in combinatie met boomschors op de plaatsen waar de grond echt zichtbaar is. Omdat schors nou eenmaal mooier is dan compost en het oog wil ook wat! 

Dit is trouwens ook de reden waarom Beth werkt met grind. Op de niet zichtbare plekken onder heesters e.d. mulcht zij met een dikke laag stro. Boomschors is een duurzame mulch die zeker een jaar of drie zijn werk blijft doen, maar die zich veel gemakkelijker dan grind weer laat verwijderen. En als er wat van het schors achterblijft in de grond, is dat ook niet erg. Het vergaat vanzelf. 


Meer inspiratie en ideeën opdoen? 

Jezelf ook trakteren op het boek 'Drought-resistant planting' van Beth Chatto? Voor de prijs hoef je het niet te laten! In het boek vind je prachtige foto's van plantcombinaties met droogtebestendige planten en uitgebreide plantenlijsten met de namen van alle cultivars die ze gebruikt heeft. Helaas alleen verkrijgbaar in Engels, maar als je een beetje vertrouwd bent met het Engelse tuinjargon leest het boek heel gemakkelijk. De wetenschappelijk plantennamen zijn natuurlijk sowieso internationaal.

KLIK HIER voor meer informatie of om het boek te bestellen. 


Bewaar op Pinterest:



Ook interessant 

Abonneren 

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Tuinplant - Het grootste aanbod met meer dan 15.000 tuinplanten en bomen

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.

Populaire posts

Zo krijg je meer bloemen in je agapanthus!

Afbeelding
Geen plant waarover zoveel broodje aap verhalen de ronde doen als over de Agapanthus (Kaapse lelie). Een korte bloemlezing: Agapanthus moet je planten in een te kleine pot; Agapanthus moet je weinig water geven;  Agapanthus moet je niet bemesten;  Agapanthus moet je niet verpotten.  Dat is natuurlijk de droom van iedere tuinier: een plant die je totaal kunt verwaarlozen en die jou voor die abominabele behandeling beloont met een overdaad aan bloemen. Zoals ze ook op marktplaats zeggen: als het te mooi klinkt om waar te zijn, is het ook niet waar.  Agapanthus is beslist geen moeilijke plant maar hij heeft wél verzorging nodig. Wij besloten bovenstaande "wijze" raad dus onder onze zolen te lappen en werden daarvoor dit jaar beloond met maar liefst dertig bloemen per plant!  Hoe je een Agapanthus wél verzorgt  Hoe wij onze Agapanthus dan wel verzorgen? We hebben vorig jaar onze Agapanthus africanus, die te groot werd voor zijn pot, in tweeën gescheurd en beide stukken in
Read more »

Helleborus: 10 vragen en antwoorden

Afbeelding
Ik val er elk najaar weer voor en jij waarschijnlijk ook! Niets is verleidelijker dan een vaste plant die volop staat te bloeien terwijl de rest van je tuin dor en bruin is. Ik heb het dan natuurlijk over de Helleborus, een plant die in de winter bloeit met grote klokvormige bloemen boven glanzend wintergroen blad. Daar zou je toch een moord voor doen? Niet voor niets is de Helleborus Nederlands meest verkochte tuinplant.  De Helleborus is geen goedkope plant. Je telt in het tuincentrum al gauw vijftien Euro neer voor een mooi exemplaar. Zeldzame cultivars kosten een veelvoud daarvan. De reden is dat een Helleborus die uit zaad wordt opgekweekt, drie tot vijf jaar nodig heeft om goed te bloeien. De prachtige bloeiende plant die je in het tuincentrum koopt is dus al een aantal jaren oud.  Veel cultivars zijn hybriden die niet uit zaad gekweekt kunnen worden. Deze planten moeten vermenigvuldigd worden door middel van weefselkweek, een relatief duur en tijdrovend proces. Als je een Helleb
Read more »

Een kleine tuin in de stijl van Piet Oudolf, kan dat?

Afbeelding
Een kenmerk van de tuinen van Piet Oudolf is dat ze wijds en uitgestrekt zijn. Grote open ruimtes met groepen vaste planten en siergrassen die vrij bewegen op de wind. Als je een fan bent van het werk van Piet Oudolf, is er natuurlijk niets mooiers dat zo'n tuin te reproduceren in je eigen achtertuin. Maar kan dat eigenlijk wel? De doorsnee Nederlandse achtertuin is vaak niet meer dan 10 meter diep en zo'n 7,5 meter breed. En dan mag je al niet mopperen.... Bij nieuwbouwwoningen zijn de tuinen vaak nog kleiner. Het mag duidelijk zijn dat je daarin niet de Salvia rivier van de 'Lurie Gardens' of de matrixbeplanting van 'Hauser & Wirth' gaat realiseren. Maar wat let je om je voor- en achtertuin vol te zetten met  Piet Oudolfs droomplanten ?  De vaste planten en siergrassen waarmee Oudolf werkt, passen in elke tuin. Hoe klein ook! Zo kan jouw kleine tuin toch grootse allure hebben. Een voordeel van Oudolfs planten is bovendien dat ze er het hele seizoen goed ui
Read more »

10 planten die niet mogen ontbreken in een Piet Oudolf tuin

Afbeelding
Ik denk niet dat ik overdrijf als ik zeg dat Piet Oudolf de meest geliefde landschaps- en tuinontwerper van de afgelopen vijftig jaar is.  Zijn geheim? De planten! Oudolfs tuinen zijn uniek door hun beplanting die grotendeels bestaat uit vaste planten en siergrassen met een natuurlijke uitstraling. Het zijn tuinen die in alle seizoenen iets te bieden hebben. Zelfs in de winter !   Piet Oudolfs plantenlijst  Een wijd verbreid misverstand is dat er ergens een (geheime) plantenlijst bestaat waarmee je moeiteloos je eigen Oudolf tuin in elkaar knutselt. Maar als er al zo'n plantenlijst bestaat, dan zit die waarschijnlijk alleen in het hoofd van Oudolf.  Door tientallen jaren van onderzoek en experimenteren, heeft hij zo'n omvangrijke plantenkennis opgebouwd dat die zich niet zomaar laat vangen in een simpele lijst. Hoe het dan wel werkt? De omgeving is bij Oudolf altijd het uitgangspunt. Bij het ontwerpen van de New York Highline (een park op een verhoogde spoorlijn) liet hij zich
Read more »

10 tips voor een prachtige border

Afbeelding
Je wilt een border aanleggen die kan wedijveren met de borders die je op intranet en in tuinboeken ziet. Maar hoe pak je dat aan? Onderstaand geef ik je tien tips die je kunnen helpen om het mooiste resultaat te krijgen. Tip 1: Verbeter de bodem  Dit is misschien wel het allerbelangrijkste! Planten hebben voldoende voeding nodig en in een border staan veel planten dicht op elkaar. Zorg daarom dat je voor het planten flink wat organisch materiaal door de grond werkt en bemest je border regelmatig.  In mijn blog ' Bodem verbeteren: zo maak je van arme zandgrond goede tuinaarde ' lees je hoe wij dat aangepakt hebben. Zeker als je tuiniert op arme grond, mag je dit beslist niet vergeten. Tip 2: mulch de grond Mulchen zorgt ervoor dat de grond niet uitdroogt, het verbetert de bodemstructuur en bevordert het bodemleven (bacteriën, schimmels en eencellige protozoa). Deze micro-organismen in de grond beschermen plantenwortels tegen ziekten en helpen bij de opname van voedingss
Read more »

Zieke Hylotelephium (Sedum telephium) afvoeren of laten staan?

Afbeelding
  Sorry mensen, ditmaal geen mooie plaatjes. In plaats daarvan deze botanische horror. Bovenstaande foto maakte ik eind september van mijn Hylotelephium 'Matrona' (v.h. Sedum telephium 'Matrona'). Een plant die in veel tuinboeken wordt aangeprezen als een gemakkelijke, onderhoudsarme en sterke plant die weinig gevoelig is voor ziekten en plagen. Was dat maar waar!  De Hylotelephium, hemelsleutel in het Nederlands, is een sterke plant maar alleen als de groeicondities ideaal zijn. Dat wil zeggen: droge, goed doorlatende grond en veel zon. Normaal gesproken kan ik daar prima in voorzien maar dit seizoen was dat anders. Voor het eerst in 20 jaar was mijn tuin de hele zomer kletsnat.  Als gevolg daarvan voltrok zich een waar Hylotelephium drama. Als je zelf ook hylotelephiums hebt, herken je dit misschien wel. Laten we daarom in dit blog de problemen eens onder de loep nemen. In oplopende volgorde van misère!   De planten vallen uit elkaar Ik begin met de minste van mijn pr
Read more »

Kun je oude potgrond opnieuw gebruiken?

Afbeelding
Elk jaar sjouwen we met zijn allen zo'n 4 miljoen kubieke meter potgrond van het tuincentrum naar huis. Een deel van die grond wordt gebruikt voor kamerplanten maar een veel groter deel wordt gebruikt in de tuin. Bijvoorbeeld om terraspotten te vullen.  Ik vroeg mij af of het werkelijk nodig is om elk jaar nieuwe grond in terraspotten te doen. Kun je de oude potgrond niet gewoon hergebruiken? In de natuur wordt de grond toch ook niet elk jaar vervangen? In dit blog lees je het antwoord op deze vraag.  Waarom potgrond hergebruiken?  Er zijn verschillende redenen waarom je je oude potgrond opnieuw zou willen gebruiken. Het is natuurlijk beter voor je portemonnee. Ook wordt niemand blij van dat gesleep met die zakken. Het is niet alleen slecht voor je rug maar, veel belangrijker, ook slecht voor het milieu.  Potgrond bestaat grotendeels uit turf. Die turf wordt gewonnen door hoogveen af te graven. Dat gebeurt niet meer in Nederland. Het laatste nog resterende hoogveen in ons land, is
Read more »

Wie maken die zandhoopjes in je stoep of terras?

Afbeelding
Je hebt ze misschien op jouw terras ook gezien: van die kleine hoopjes zand met in het midden een rond gat. Meestal op een "kruispunt" van de voegen tussen de stenen. Het lijkt wel een soort mini krater. Wij zagen ze, kort nadat de bestrating gelegd was, in ons terras verschijnen.  Onze eerste ingeving was dat het mieren waren. Maar rondom een mierennest is het altijd een druk gaan en komen en rondom onze zandhoopjes was weinig actie te bespeuren. De hoopjes waren ook veel regelmatiger van vorm dan de mierenhopen in onze tuin. De daders moesten dus elders gezocht worden. Ons speurwerk leverde als resultaat op dat we te maken hebben met bijen of wespen die hun nest in de bodem graven. Bij het graven van hun ondergrondse nest verplaatsen ze de grond, duwend met hun poten en achterlijf. Dat doen ze zowel in open zand als onder de bestrating. Die laatste plek is favoriet omdat stenen de warmte goed vasthouden en die afgeven aan de grond eronder. De broedcellen blijven zo lekk
Read more »

Zelf je tuin ontwerpen? Kies eerst je tuinstijl!

Afbeelding
Het besluit is genomen, de tuin moet op de schop en jij gaat zelf het ontwerp voor je nieuwe tuin maken. Je bezichtigt wat showtuinen (bijvoorbeeld de Tuinen van Appeltern), je bestudeert tuinboeken en snuffelt wat rond op internet.  Je ziet van alles wat je mooi vindt en doet tientallen ideeën op. Maar pas op! Als je al die ideeën in één tuinontwerp probeert te stoppen, zal het resultaat niet geweldig zijn. Eenheid en harmonie zijn voorwaarden voor een mooie tuin en dat bereik je zo niet. Maar hoe dan wel? Hoe breng je rust en harmonie in je tuin?  Met die vraag heb ik zelf lang geworsteld. Ik vond mijn tuin niet lelijk, maar hij straalde niet de rust en harmonie uit die ik zocht. Het bleven losse onderdelen die niet bij elkaar pasten. Inmiddels heb ik ontdekt dat eenheid begint met het uitkiezen van één bepaalde tuinstijl waar je vervolgens alle planten en tuinelementen op afstemt. Elke keuze die je maakt, of het nu gaat om de verharding, de tuinafscheiding, tuinmeubilair of de pla
Read more »

30+ planten voor een tuin op droge grond

Afbeelding
De grond in onze tuin bestaat uit 100% puur "klapzand" zoals ze dat hier in Brabant noemen. Dat wil zeggen dat de grond van nature geen druppel water vasthoudt. Zolang het niet te droog is, lijkt het aardige tuingrond. Maar als het warm is en een tijdje niet geregend heeft, verandert het binnen no-time in een gortdroge zandverstuiving.  Dit proberen we tegen te gaan door de grond te verrijken met plantaardig materiaal en door te mulchen (lees hierover meer in  dit blog )  maar het blijft een uitdaging om planten van genoeg water te voorzien.   Drie keer per week sproeien is wat mij betreft geen optie. Dat is niet duurzaam. Het is daarom zaak om planten te kiezen die niet bij het eerste zonnestraaltje de kop laten hangen. Een kwestie van de juiste plant op de juiste plaats. Maar welke planten moet je dan kiezen? Het aanbod in tuincentra is overweldigend maar informatie over de droogtebestendigheid ontbreekt meestal.  Heesters zijn droogtebestendiger  De eerlijkheid g
Read more »