10 leuke weetjes over de vlinders in je tuin

Vinders zorgen voor zoveel mooie tuinmomenten! Bijvoorbeeld toen wij meer dan twintig dagpauwogen telden op onze najaarsasters. Of toen er zomaar opeens een atalanta op mijn arm kwam zitten. Of de keren dat een koninginnenpage onze tuin vereerde met een staatsbezoek. Of de drommen citroenvlinders op Stachys officinalis 'Hummelo' vroeg zomer. 

En niet te vergeten, de kolibrievlinder die elke avond komt snoepen van onze Nepeta subsessilis. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

In het voorjaar van 2019 verwijderden wij de vier dakplatanen op ons terras. Het snoeien was elk jaar zoveel werk en mijn man stond een uur naderhand nog te hoesten en te proesten van al het stof dat daarbij vrijkomt. Weg dus met die bomen, maar daarna zaten we wel met vier grote gaten in ons terras. 

Bij gebrek aan een beter idee plantte ik in elk gat vijf stuks Verbena bonariensis (onze tuin staat altijd vol met zaailingen). Toen die in bloei stonden, was het een gaan en komen van vlinders! Vlinderstruiken trekken veel vlinders aan, maar Verbena bonariensis misschien nog wel meer. En het mooie is dat we ze nu vanuit een luie stoel op het terras kunnen bekijken!

Nepeta subsessilis

Vlinders die je in je tuin kunt zien 

De vlinderstichting voert elk jaar een vlindertelling uit. Volgens deze telling (cijfers 2023) zijn de volgende vlinders in onze tuinen het vaakst te vinden:

1. Atalanta (foto boven dit blog) 
2. Klein koolwitje
3. Citroenvlinder
4. Dagpauwoog 
5. Groot koolwitje
6. Bruin zandoogje
7. Boomblauwtje 
8. Gehakkelde aurelia 
9. Klein geaderd witje 
10. Kleine vos

Als je goed oplet zie je ze, vroeg of laat, allemaal voorbijkomen. 

Weetjes over tuinvlinders 

Dan is het natuurlijk heel leuk om om meer te weten over deze kleurrijke, vrolijk rondfladderende bezoekers van je tuin. Daarom onderstaand tien leuke weetjes over vlinders. 

1. Sommige vlinders trekken net als vogels 

We hebben allemaal wel gehoord van trekvogels die hier broeden en de winter in Afrika doorbrengen, maar wist je dat er ook trekvlinders zijn? Net als vogels kunnen trekvlinders vele duizenden kilometers vliegen. Begin mei komen ze vanuit het zuiden ons land binnen. In het najaar trekken ze weer naar Zuid-Europa, waar ze eitjes leggen. In het voorjaar vliegt de nieuwe generatie terug naar Nederland. 

Van de dagvlinders zijn de atalanta, distelvlinder en gele en oranje luzernevlinder trekvlinders. Onder de nachtvlinders vind je nog veel meer trekkers zoals de gamma-uil, de kolibrievlinder, de windepijlstaart, de doodshoofdvlinder en het blauw weeskind. Ik vind het een fascinerende gedachte dat zulke fragiele beestjes zulke enorme afstanden afleggen.

2. Vlinders maken antivries aan 

Vlinders die hier blijven moeten zien dat ze de winter doorkomen. De meeste soorten overwinteren als rups, maar er zijn ook soorten die als eitje, pop of volwassen vlinder overwinteren. Het citroentje bijvoorbeeld trotseert de winter hangend aan de takken van een groenblijvende boom of struik zoals een conifeer, hulst of klimop. Door de kleur en vorm van de vleugels lijken ze precies op een blaadje en Als je goed oplet, zie je ze vroeg of laat allemaal voorbij komen:vallen ze nauwelijks op. 

Overwinterende eitjes hebben een speciaal laagje, zodat schrale wind en regen minder invloed hebben. Overwinterende rupsen, poppen en vlinders gaan in winterrust waarbij ze hun lichaam vullen met een vloeistof die wel wat lijkt op antivries. Zo kunnen ze niet bevriezen bij temperaturen onder nul. 

3. De tong van een vlinder kan 10 cm lang zijn!

Anders dan rupsen hebben vlinders geen kiezen of kaken. Die hebben ze niet nodig want hun voedsel is vloeibaar. Hun dieet beperkt zich bijna uitsluitend tot nectar uit bloemen. Omdat de nectar vaak diep is weggestopt in het hart van een bloem, hebben vlinders een lange roltong. Ze gebruiken hem als een soort rietje. 

De kolibrievlinder  een nachtvlinder, heeft zo'n lange tong dat hij niet eens op de bloem  hoeft te gaan zitten. Hij blijft er gewoon vóór hangen en steekt dan zijn roltong in de bloem, net als het gelijknamige vogeltje. Ook de windepijlstaart (familie van de kolibrievlinder), heeft een erg lange roltong, wel tien centimeter! Als ze niet aan het drinken zijn, zit de tong opgerold aan de onderkant van de kop.

4. De "ogen" op de vleugels hebben een functie 

Veel vlinders hebben grote ogen op hun vleugels. De dagpauwoog is het mooiste voorbeeld. Die ogen zijn bedoeld om vijanden af te schrikken. Als de dagpauwoog zijn vleugels plotseling opent, worden zijn vier grote ogen zichtbaar. Hongerige vogels en andere ongenode gasten kunnen hierdoor worden afgeschrikt.

5. Er zijn meer nachtvlinders dan dagvlinders 

Laatst liepen we 's avonds laat nog een keer door de tuin en tot onze verbazing zagen we dat onze nectarrijke bloemen dan minstens even druk bezocht worden als overdag. De "nachtploeg" had het overgenomen! In ons land komen 53 soorten dagvlinders voor en maar liefst 920 verschillende nachtvlinders. 

Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders vliegen overdag en nachtvlinders 's nachts. Maar dat is niet helemaal waar, want er zijn ook dagactieve nachtvlinders. Wil je het zeker weten? Kijk dan naar de voelsprieten. Als die op het einde een knopje hebben, dan heb je te maken met een dagvlinder. 

Bij nachtvlinders dacht ik altijd aan saaie bruine motten, maar sommige nachtvlinders blijken ook prachtige kleuren te hebben. De kolibrievlinder en de rood met zwarte Sint-Jansvlinder doen in schoonheid niet onder voor de dagvlinders. Het rood weeskind verbergt onder haar saaie grijze kleed prachtige rood met zwarte achtervleugels. Deze vlinders kun je ook overdag of vroeg in de avond tegenkomen.

6. Vlinders vliegen alleen bij warm weer  

Vlinders zijn koudbloedige dieren die pas kunnen pas vliegen als hun lichaamstemperatuur meer dan 30 graden is. Bij lagere temperaturen moeten ze zich eerst opwarmen. Dat doen ze bijvoorbeeld door te zonnen. Ik zie ze regelmatig op het grind van ons tuinpad in de zon zitten. De steentjes cumuleren warmte en het opwarmen gaat daardoor sneller. 

Als het te koud is kunnen vlinders niet vliegen. Op zonnige dagen moet het minimaal 15 graden zijn, op bewolkte dagen meer dan 20 graden. Om deze reden is het belangrijk dat tuinplanten die vlinders moeten lokken op de meest zonnige plekjes in de tuin worden geplant. Staan ze in de schaduw of halfschaduw dan zullen vlinders ze meestal links laten liggen omdat ze uit de zon te snel afkoelen.

7. Minder dan 5% van de rupsen wordt vlinder  

Van alle vlinderrupsen wordt maar zo'n 1% tot 5% vlinder. De rest sneuvelt voordat ze zich kunnen verpoppen tot vlinder. Veel vogels voeren hun jongen namelijk met rupsen. Dat is niet zo erg omdat vlinders honderden eitjes leggen. Een dagpauwoog legt er soms wel 800. Wanneer de vlinderstand terugloopt, is dat ook slecht voor de vogels. Vlinders zijn daarmee een belangrijke schakel in de voedselketen.

Koninginnenpage (foto Aaron Burden)

8. Deze rups is dol op dille!  

Venkel en dille zijn fraaie schermbloemige planten die in een border absoluut niet misstaan. Je kunt er drie keer van genieten: venkel en dille zijn eetbaar (dille is heerlijk bij vis) de mooie groengele schermbloemen fleuren je border op én je lokt er koninginnenpages mee naar je tuin. Venkel en dille zijn namelijk waardplanten voor deze vlinder. Ze zet er haar eitjes op af en de rupsen voeden zich met deze planten. Dat geldt overigens ook voor wortelloof maar dat ziet er wat minder fraai uit in je border. De rupsen van de koninginnenpage zijn heel mooi om te zien en de vlinder is de mooiste van allemaal.

Rups van de koninginnenpage op de dille in onze tuin. 

9. Vlinders kun je lokken met rottend fruit

In de tuin kun je, vooral in het najaar, vlinders lokken met rottend fruit. Er zijn dan niet veel bloeiende planten meer, daarom gaan vlinders op zoek naar ander lekkers. En in tegenstelling tot ons mensen, beschouwen vlinders een rotte appel (of ander rot fruit) als een delicatesse. Niet in de kliko gooien dus!

10. Vlinders houden van zweet  

Vlinders lusten ook nog andere dingen behalve nectar en fruit. Zweet bijvoorbeeld! Dat bevat mineralen daarom zijn sommige vlindersoorten er dol op. Dus mocht je flink bezweet zijn van het werken in je tuin, wees dan niet verbaasd als er een vlinder op je neerstrijkt.

Bronnen:

Dagvlinders in beeld (KNNV)

Het bewaarnummer Landleven over vlinders (verkrijgbaar bij de Vlinderstichting).

Tip

Vind je het leuk om de vlinders in je tuin te determineren? Dan is de "Zakgids dagvlinders" van Richard Lewington iets voor jou! Deze gids bevat maar liefst 600 gedetailleerde illustraties van de verschillende levensstadia van een vlinder: ei, rups, pop en vlinder. Zo kun je alle dagvlinders in je eigen omgeving leren kennen. In ons land zijn er 71 soorten, die soms lastig uit elkaar te houden zijn. Hoeveel ken jij er? Met heldere informatie en verspreidingskaartjes om gericht op zoek te gaan en tips om vlinders in je tuin te lokken.

KLIK HIER  voor meer informatie of om te bestellen.

Ook interessant

• Waar blijven vlinders in de winter?
• Wat je moet weten over de hommels in je tuin 
• Wat bloeit er nog in september?  (laatbloeiers waarmee je vlinders een plezier doet!)

Bewaar op Pinterest:

Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame! 

   

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.