Hoe kom je van rouwvliegjes af? Met de gouden tip!

Als je veel kamerplanten hebt of zelf binnenshuis plantjes zaait en opkweekt, heb je er ongetwijfeld mee te maken gehad: rouwvliegjes. Die kleine pesterige zwarte vliegjes die constant om je hoofd en voor je ogen vliegen. Wij kregen ze in huis doordat we binnen basilicum gezaaid hebben. Opeens zaten die ellendige beestjes overal. 

Het gevolg is dat je contstant als een malloot om je heen zit te slaan om de plaaggeesten te verjagen. Super irritant! Maar wat doe je eraan? In dit blog ga ik je uitleggen waar die beestjes vandaan komen en, nog belangrijker, hoe je er weer vanaf komt. 

Wat zijn rouwvliegjes?

De officiële naam van het rouwvliegje is varenrouwmug (sciala analis). Rouwvliegjes zijn dus geen vliegen maar muggen. Ze zijn ongeveer 3 tot 5 mm groot en lijken op kleine zwarte vliegjes. Ze zijn super irritant maar ze steken (gelukkig) niet zoals echte muggen.   

Rouwmuggen worden vaak verward met fruitvliegjes maar het zijn twee verschillende soorten. Fruitvliegjes zijn iets kleiner en wat lichter van kleur. Ze komen vooral af op fruitresten en rottend afval terwijl rouwmuggen vooral afkomen op vochtige potgrond. 

Rouwvliegjes merk je het snelst op bij het water geven van je planten. Ze vliegen dan omhoog vanuit de pot. Als er veel rouwmuggen zijn, gaan ze ook rondvliegen in je huis of kas. Dat is het moment dat het echt irritant begint te worden. 

Rouwmuggen kunnen gemakkelijk een plaag worden. Ze planten zich namelijk razendsnel voort. Per keer leggen ze zo'n 50 tot 200 eitjes. Uit die eitjes komen larven. Die larven verpoppen zich tot een rouwmuggen die elk ook weer 50 tot 200 eitjes leggen. Elke vier weken ontstaat er zo een nieuwe generatie. Je snapt dat een plaag dan niet ver weg is en waarom het zo lastig is om van die beestjes af te komen.  

Waar komen rouwmuggen vandaan? 

Rouwmuggen leggen hun eitjes in vochtige potgrond. Ze worden aangetrokken door vochtige omgevingen, warme temperaturen en potgrond. Als die drie elementen aanwezig zijn, is de kans groot dat er ook rouwmuggen verschijnen. 

Je krijgt ze binnen: 

• Via potgrond of stekgrond. In de grond die je koopt kunnen eitjes of larven aanwezig zijn. 
• Via nieuwe planten die je gekocht hebt, bijvoorbeeld een kamerplant of de potjes met keukenkruiden die je in de supermarkt koopt. 
• Als je potplanten van buiten naar binnen haalt om te overwinteren. Er kunnen dan eitjes of larven in de grond zitten. 

In kassen en binnenshuis kunnen ze zich jaarrond handhaven en bij een temperatuur van 24°C blijven ze zich voortplanten. 

Via keukenkruiden in potjes kun je rouwmuggen binnen halen (foto: Janine Meuche op Unsplash)

Doen rouwmuggen schade? 

Volwassen rouwmuggen zijn vooral irritant. Ze doen niet veel schade aan de planten. Sowieso leven ze maar een dag of twee. In hun korte bestaan hebben ze maar één taak: een goede afzetplaats zoeken voor hun eitjes. Die eitjes zijn piepklein (0.1 tot 0.25 mm) en geelachtig wit van kleur. Ze worden in groepjes afgezet in de buurt van plantenwortels. 

De larven leven in principe van dood organisch materiaal in de grond, maar bij gebrek hieraan vreten ze ook de wortels van levende planten aan. Een volwassen plant kan dat wel hebben maar voor jonge zaailingen en stekjes is het funest. Aangevreten wortels maken de plant bovendien kwetsbaar voor allerlei schimmels want die kunnen zo veel gemakkelijker de plant binnendringen. 

Doordat de volwassen rouwmug kan vliegen worden al snel veel planten besmet. Dit, in combinatie met de grote hoeveelheid eitjes die ze leggen, betekent dat je de bestrijding van rouwmug maar beter snel kunt oppakken. 

Wat kun je tegen de rouwmug doen?

Er zijn drie manieren om rouwmuggen te bestrijden:

1. Met huis-, tuin- en keukenmiddeltjes;
2. Chemisch;
3. Biologisch. 

1. Huis- tuin en keukenmiddeltjes

Er zijn verschillende huis- en tuin en keukenmiddeltjes waarmee je de rouwmug kunt bestrijden: 

• Ontsmet je potgrond door er voor gebruik kokend water overheen te gieten. 
• Plaats gele vangplaatjes in de potten van planten. Rouwmuggen worden van nature aangetrokken tot de gele kleur en blijven plakken. Zo kun je in een vroeg stadium de plaag herkennen. 
• Zet een zak nieuwe potgrond buiten open met een vangplaat erbij om na te gaan of er rouwvliegjes aanwezig zijn. Zo voorkom je dat je via die potgrond rouwmuggen in huis haalt. 
• Maak een extract van kaneel door 1 liter water te koken met twee eetlepels kaneel. Laat afkoelen en gebruik dit water om je planten te gieten. Je kunt ook gewoon wat kaneel in poedervorm over de potgrond strooien; 
• Je kunt ook waterstofperoxide gebruiken. Verdun een oplossing van 3% tot 0,7% en giet daarmee je planten;
• Plaats een glas azijn op de plaats waar je last hebt van de rouwmuggen. De volwassen vliegjes worden aangetrokken door de geur en verdrinken in de vloeistof; 
• Strooi een laagje koffiedik, thee, tabak of zand (b.v. zandbakzand of maaszand) over de potgrond.  Zo komt er minder lucht in de aarde waardoor de larven in de grond sterven. Bovendien kunnen de rouwmuggen zo geen eitjes leggen in de grond;  
• Geef van onderaf water. De toplaag van de grond droogt hierdoor uit. Rouwmuggen zullen er dan geen eitjes in leggen; 
• Zorg dat je planten niet te nat staan en dat het overtollige water uit de pot kan lekken. Kletsnatte potgrond is de ideale kweekplaats voor rouwmuggen en rottende wortels zijn het lievelingskostje van de larven;
• Laat een aangetaste plant zover mogelijk uitdrogen. Schudt alle aarde uit de wortels en pot hem op in nieuwe potgrond die (hopelijk) vrij is van rouwmuggen. Niet echt een optie bij jonge zaailingen of stekken. Dan kun je net zo goed meteen alles weggooien. 

Wij hebben een paar van deze middeltjes uitgeprobeerd maar het resultaat was niet geweldig. Meestal wordt alleen de volwassen mug bestreden terwijl de larven het echte probleem zijn. De volwassen mug is weliswaar mateloos irritant, maar hij leeft maar een paar dagen. Het zijn de larven die de schade doen. Die moet je dus aanpakken. Maar hoe dan? 

2. Chemische bestrijden 

Er zullen vast wel chemische middelen zijn waarmee je die irritante vliegjes om zeep kunt helpen, maar er zijn geen bestrijdingsmiddelen speciaal voor dit doel ontwikkeld. 

In huis wil je natuurlijk ook liever geen chemische troep gebruiken. Dat is ook niet nodig. De biologische middelen waar ik het hierna over ga hebben, zijn 100% biologisch en duurzaam. Ze zijn bovendien effectiever en beter voor het milieu, mensen en dieren. 

3. Biologische bestrijding 

Biologische bestrijding is de gemakkelijkste en meest effectieve manier om rouwmuggen te bestrijden. Er zijn twee manieren om dat te doen, namelijk met aaltjes of met roofmijten: 

1. Aaltjes  

De meest effectieve en eenvoudige methode is aaltjes regen rouwvliegjes gebruiken. Aaltjes (nematoden) parasiteren op de larven van de rouwmug. Die gaan daardoor dood en dus ontstaan er geen volwassen rouwmuggen meer. 

Afhankelijk van hoe groot de plaag is, zie je het resultaat na 1 tot 3 weken. De aaltjes doden de larven die in de potgrond zitten en niet de vliegjes zelf. Omdat de vliegjes maar kort leven zullen die na 1 tot 3 weken ook verdwenen zijn.  

Om aaltjes te kunnen gebruiken, moet de potgrond vochtig worden gehouden zolang de rouwvliegjes aanwezig zijn. Als dat niet mogelijk is kun je beter kiezen voor roofmijten. 

2. Roofmijten

Hypoaspis roofmijten voeden zich met de larven en poppen van de rouwmuggen. In deze situaties is het beter om roofmijten te gebruiken:  

• Als planten maar weinig water verdragen en dus niet langere tijd nat mogen staan;
• Bij orchideëen en andere (kamer)planten die niet in potgrond groeien maar in een speciaal substraat. Om effectief te zijn moeten de aaltjes zich namelijk in de grond kunnen voortbewegen. 

Heb je extreem veel last van rouwmuggen, dan kun je er ook voor kiezen om beide in te zetten. Daarnaast kun je gele vangplaatjes gebruiken om de volwassen rouwvliegen te vangen en om te controleren hoe effectief de aaltjes en/of roofmijten zijn. 

Voor de imkers onder ons is het misschien nuttig om te weten dat je deze roofmijten ook kunt gebruiken om de varroa mijt biologisch te bestrijden.  

4. De gouden tip

De gouden tip kreeg ik van mijn nichtje. Zij had ook al een tijdje last van rouwvliegjes in haar huis omdat ze veel kamerplanten heeft. Haar oplossing? Vleesetende planten! Plaats een Venus vliegenval of bekerplant (Sarracenia) tussen je planten en de vliegjes verdwijnen vanzelf zonder dat je verder iets hoeft te doen. 

Check wel even de verzorging van deze planten, ze kunnen namelijk niet goed tegen kraanwater. Gebruik in plaats daarvan regenwater of gedemineraliseerd water uit de supermarkt (gedemineraliseerd water wordt gebruikt in stoomstrijkijzers). Of geef de plantjes regelmatig verse potgrond. 

Wist je dat de bekerplant, ondanks zijn exotische voorkomen, volkomen winterhard is? Als de vliegjes binnen op zijn, kun je de plant dus buiten verder laten eten! 

Venus vliegenval (foto: Philiptdotcom, Dionaea muscipula PT 20240516 063394, CC BY-SA 4.0)

De bekerplant (Sarracenia) is winterhard

Aaltjes, roofmijten en vangplaatjes bestellen

Aaltjes, roofmijten en vangplaatjes kun je online bestellen bij Rootsum. Let op, aaltjes en roofmijten zijn levende producten. Bestel dus pas als je ze nodig hebt! 

Foto boven dit blog: rouwmug (Sciara analis), foto gegmaakt door B.J. Schoenmaker, Elst Nederland, bron: Wikimedia commons. 

Ook interessant 

• Werken aaltjes echt tegen slakken?
• Hoe je meeldauw kunt voorkomen met melk 
• Ecologisch bladluizen bestrijden 

Bewaar op Pinterest:

Abonneren 

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.