Zieke Hylotelephium (Sedum telephium) afvoeren of laten staan?
Sorry mensen, ditmaal geen mooie plaatjes. In plaats daarvan deze botanische horror. Bovenstaande foto maakte ik eind september van mijn Hylotelephium 'Matrona' (v.h. Sedum telephium 'Matrona'). Een plant die in veel tuinboeken wordt aangeprezen als een gemakkelijke, onderhoudsarme en sterke plant die weinig gevoelig is voor ziekten en plagen. Was dat maar waar!
De Hylotelephium, hemelsleutel in het Nederlands, is een sterke plant maar alleen als de groeicondities ideaal zijn. Dat wil zeggen: droge, goed doorlatende grond en veel zon. Normaal gesproken kan ik daar prima in voorzien maar dit seizoen was dat anders. Voor het eerst in 20 jaar was mijn tuin de hele zomer kletsnat.
Als gevolg daarvan voltrok zich een waar Hylotelephium drama. Als je zelf ook hylotelephiums hebt, herken je dit misschien wel. Laten we daarom in dit blog de problemen eens onder de loep nemen. In oplopende volgorde van misère!
De planten vallen uit elkaar
Ik begin met de minste van mijn problemen. Wanneer hylotelephiums veel water krijgen op vruchtbare tuingrond, schieten ze te hoog op. Ze worden dan wel zo'n 50% hoger dan normaal. Het gevolg is dat de stengels naar buiten omvallen en dat je in het midden alleen het kale hart van de plant ziet. Geen fraai gezicht!
Wat kun je eraan doen?
- Pas eind mei de 'Chelsea chop' toe. Dit houdt in dat je de planten met ongeveer een derde terugknipt. Ze zullen nog steeds bloeien maar de stengels worden niet zo lang. Ook zal de bloei rijker zijn;
- Pas vroeg in het seizoen wortelsnoei toe. Je hoeft de planten hiervoor niet op te rooien. Steek een riek schuin onder de wortels van de plant en druk de steel omlaag totdat je de wortels hoort knappen. De plant zal daardoor trager groeien. Dit moet je vroeg in het seizoen doen (vóórdat de planten te hoog zijn geworden);
- Bind de planten op. Dat is wat ik zelf meestal doe. Ik gebruik hiervoor tuintouw. In mijn blog 'Hoe voorkom je dat je planten omvallen?' kun je zien hoe ik dat doe. Het is belangrijk om in actie te komen vóórdat de planten omvallen.
 |
| Uit elkaar gevallen Hylotelephium 'Karfunkelstein', normaliter blijft deze behoorlijk goed overeind |
Meeldauw (de witziekte)
Er wordt altijd gezegd dat meeldauw (een schimmelinfectie) het gevolg is van droogte. Het is een feit dat je na een droog voorjaar op zandgrond altijd meer last hebt van meeldauw. Voor de Hylotelephium geldt echter precies het omgekeerde. In droge jaren hebben deze planten totaal geen last van meeldauw. Sterker nog, ze floreren bij droog en warm weer.
Dat geldt eigenlijk voor alle droogteresistente planten. Ook voor bijvoorbeeld Stachys byzantina (ezelsoor), Salvia officinalis (keukensalie) en Salvia nemorosa (bossalie). Deze planten zijn bij droog en zonnig weer op hun best maar als ze teveel water krijgen, zitten ze binnen de kortste keren onder de meeldauw. Door de niet-ideale groeicondities heeft de schimmel meer kans.
Ik heb nog nooit meeldauw in mijn hylotelephiums gehad, maar zoals je op de foto hieronder kunt zien, dit jaar helaas wel.
Wat kun je eraan doen?
- Plant Hylotelephium altijd in de volle zon. Volle zon houdt in dat de planten minstens 6 uur per dag zon moeten krijgen.
- Hylotelephiums zijn niet geschikt voor natte grond. Plant ze in het droogste deel van de tuin waar de grond goed afwatert.
- Verwijder de mulchlaag zodat de grond kan opdrogen.
- Als er eenmaal meeldauw in de planten zit, kun je daar verder weinig aan doen. Het is moeilijk te bestrijden. Voorkomen is beter dan genezen. Meer hierover lees je in mijn blog: "Hoe je meeldauw kunt voorkomen met melk".
- Je kunt de planten gewoon laten staan, volgend jaar zullen ze weer als vanouds groeien en bloeien mits het niet weer zo nat is.
 |
| Meeldauw op Hylotelephium 'Matrona' |
Schimmels
Bladrot en bladvlekken (foto boven dit blog) worden, net als meeldauw, ook veroorzaakt door schimmels. Hylotelephiums die te nat staan zijn heel gevoelig voor allerlei schimmels waaronder phoma telephii, phytophthora- en pythium.- Phoma telephii wordt meestal aan het einde van het voorjaar zichtbaar. Het begint aan de basis van de stengel. Later verschijnen er ook ringvormige vlekken op het blad die kunnen samenvloeien tot grote blauwzwarte plekken.
- Phytophthora zal zeker bekend zijn bij moestuiniers. Deze schimmel veroorzaakt ook de gevreesde aardappelziekte en tast tomatenplanten aan.
- Pythium is een ‘zwakteparasiet’, een schimmel die de plant alleen kan besmetten in suboptimale omstandigheden zoals teveel water, te hoge of te lage temperaturen of plotselinge temperatuurwisselingen.
Wat kun je eraan doen?
- Kwekers bestrijden de schimmels met fungiciden (chemische bestrijdingsmiddelen) maar dat moet je volgens mij niet willen in een siertuin. Fungiciden zijn slecht voor de bijenstand en Hylotelephium is nou net een plant die veel bijen aantrekt;
- Het goede nieuws is dat de meeste schimmels niet dodelijk zijn voor de plant. Zeker niet als je tijdig ingrijpt. Je hoeft de planten dus niet meteen af te voeren;
- Knip de aangetaste delen (ruim) weg en en ruim het afgevallen blad op. Niet op de composthoop gooien. De schimmels kunnen overleven in plantenresten en voor je het weet zit je volgend jaar weer met hetzelfde probleem;
- Zorg dat er lucht tussen de planten kan circuleren. Snoei zo nodig wat takken weg om de luchtcirculatie te bevorderen. Hierdoor kunnen de schimmelsporen zich minder makkelijk verspreiden. Tijdig verjongen helpt ook om te voorkomen dat de begroeiing te dicht wordt;
- Zorg dat het blad droog blijft. Geef water bij de basis van de plant. Nat loof bevordert namelijk de schimmelgroei. In een natte zomer is dat natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan 😐;
- Duim dat het volgende tuinseizoen minder nat is.
Bacterierot
Wat kun je eraan doen
- De bacteriën zijn niet te bestrijden. Ook niet met chemische middelen;
- Als je deze ziekte signaleert moet je de aangetaste planten oprooien en afvoeren (niet composteren!);
- Wacht, in verband met de verspreiding van de ziekte, met het verwijderen tot de planten goed droog zijn;
- De resten beslist niet hakselen omdat de bacterieën zich op die manier door de lucht kunnen verspreiden;
- Ruim alle resten zo goed mogelijk op. Dat geldt ook voor de wortels in de grond. De bacterie kan vrij lang in de grond overleven, maar alleen als daar nog resten van de gastheer in zitten;
- Plant minstens twee jaar geen Hylotelephium meer op deze plek. Houd ook rekening met de andere waardplanten (Hyacint en Dahlia).
Verticillium
Verticillium, beter bekend als de iepenziekte, is de meest gevreesde schimmel van allemaal. Het is een schimmel die in de grond zit. Als je dat in je tuin hebt, merk je het ook aan andere planten want veel vaste planten, heesters en bomen zijn gevoelig voor deze schimmel (in dit blog lees je er meer over).
Zit er verticillium in de grond dan betekent dit dat je hier zeker 15 jaar geen Hylotelephium meer kunt planten.
Ontsmet je snoeigereedschap!
Conclusie
Dit overzicht van ziekten en plagen die de Hylotelephium kunnen treffen, is zeker niet compleet. Ik kwam daarnaast ook nog wortelrot, stengelrot, stamrot, toprot en bothrytis tegen. En Joost mag weten wat er nog meer is. De Hylotelephium een plant noemen die "weinig vatbaar is voor ziekten", zoals vaak gebeurt, is dus wel wat kort door de bocht.
Al die plagen uit elkaar houden, is voor een leek niet te doen. Ik heb voor mezelf bepaald dat ik de planten laat staan zolang alleen het blad is aangetast. Als ook de wortels, stengels of bloemschermen rot zijn, voer ik de planten af en plant ik op die plek wat anders. Dit betekent dat ik mijn planten dit jaar kan laten staan.
Ik heb verschillende soorten Hylotelephium in mijn tuin staan. Naast de bekende en veelverkochte Hylotelephium 'Matrona' heb ik ook de roodbladige Hylotelephium 'Karfunkelstein' en de gouwe ouwe Hylotelephium 'Herbstfreude'.
Van deze drie soorten bleek 'Matrona' het meest vastbaar voor schimmels en meeldauw. Misschien goed om daar bij het kiezen van de soort rekening mee te houden.
- Frank van der Helm, Bacterierot in Sedum: hoe te handelen
- Annette bulle. Bestrijding van Phoma in sedum
- Picture this
 |
| Hylotelephium 'Matrona' in betere tijden |
Ook interessant
- Hylotelephium, ideale vlinder en bijenplant voor droge grond
- Hoe je meeldauw kunt voorkomen met melk
- Hoe kun je de verwelkingsziekte (Verticillium) bestrijden?
Bewaar op Pinterest:
Abonneren
Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame!
