Monty Don's Jewel Garden: het verhaal achter de tuin
Geen studiebol
Monty Don wordt op 8 juli 1955 geboren als George Montagu Don. Montagu, zoals hij door zijn familie genoemd wordt, was geen studiebol. Hij haatte school en de school haatte hem. Zo erg dat hij als vijftienjarige van school wordt getrapt.
Als hij 18 wordt besluit hij te gaan werken. Eerst in de bouw en daarna als hulpje bij een varkensfokker. Via de avondschool haalt hij uiteindelijk toch zijn middelbare school diploma. Overmoedig geworden door dit succes besluit hij zich aan te melden bij de universiteit van Cambridge voor een studie Engels die hij ook inderdaad afrondt. Hier ontmoet hij Sarah Erskine, de vrouw met wie hij later zal trouwen.
Tuinieren komt dan in Monty's woordenboek nog niet voor. Zijn ambitie is om schrijver te worden maar hij krijgt helaas geen voet aan de grond. Noodgedwongen verdient hij daarom na zijn afstuderen de kost met allerlei baantjes. Hij heeft zelfs een tijd gewerkt als vuilnisman. Op zich niks mis mee maar zo had hij zich zijn leven niet voorgesteld. Als plattelandsjongen in hart en nieren valt het wonen in de stad hem bovendien zwaar. Het gevolg is een eerste flinke depressie.
Sieraden
De ommekeer komt als Sarah een oud-klasgenoot tegen het lijf loopt die ze nog kent van haar opleiding tot edelsmid. In een opwelling besluiten ze om diens juwelierszaak over te nemen. Samen storten ze zich op deze nieuwe uitdaging. Sarah ontwerpt en maakt de sieraden, Monty richt zich met name op de zakelijke kant.
Het wordt een groot succes. Hun sieraden worden verkocht aan de 'rich and famous' van de jaren tachtig waaronder prinses Diana, Michael Jackson en Boy George. Ze doen zaken over de hele wereld en verdienen veel geld. Daamee kopen ze een huis in Londen met een grote tuin waarin Monty elke vrije minuut doorbrengt. Een zoon, Adam, wordt geboren. Het lijkt Monty en Sarah voor de wind te gaan tot in oktober 1987 de Amerikaanse beurs instort.
De handel loopt sterk terug en de rente vliegt omhoog. Ze proberen de gaten te dichten met leningen maar dat werkt averechts. Uiteindelijk geven ze de zaak op en blijven ze met de schulden achter (het faillissement aanvragen is Monty's eer te na). Temidden van deze ellende wordt hun dochter Freya geboren.
De Prickotty Bush
Berooid, gedesillusioneerd en ziek (Sarah was nog herstellende van de zware bevalling), vertrekt het gezin Don naar The Hanburies in Herefordshire in het zuidwesten van Engeland. Bijna manisch begint Monty hier te werken aan de tuin. Tot het punt dat Sarah aangeeft dat hij niet langer met haar getrouwd is maar met de tuin en hij dat als een compliment beschouwt!
In twaalf maanden tijd tovert hij een volslagen wildernis om in een groene oase, wordt zijn eerste boek 'Prickotty Bush, the story of a garden' uitgegeven, schrijft hij artikelen voor diverse kranten en doet hij zijn eerste televisiewerk. Aanvankelijk nog niet voor de BBC maar wel voor andere televisiezenders. Het lijkt hem weer mee te zitten.
Longmeadow
Van de aandelen en obligaties die Monty van zijn moeder heeft geërfd kopen ze in 1992 een oude vervallen boerderij met een grote tuin in Hereford. Hier begint Monty aan zijn levenswerk: Longmeadow. De tuin die wij nu allemaal zo goed kennen van Gardeners' World met de Jewel Garden als hoogtepunt.
Sarah houdt er niet van om in de spotlights te staan. Daarom weten weinig mensen dat zij ook een belangrijke rol heeft gespeeld bij de totstandkoming van de tuin. Alle ontwerpen voor de tuin en de beplanting zijn door Monty en Sarah samen gemaakt.
Monty schrijft hierover zelf: "We zijn absoluut gelijkwaardig. Onze beste tijd samen is wanneer we allebei buiten werken, verschillende klussen doen in verschillende delen van de tuin waarbij we nauwelijks met elkaar praten maar werken aan het gezamenlijke doel."
 |
| De rode boemen van Canna indica (foto Christina Glebova op Unsplash) |
De Jewel Garden
De Jewel Garden is het hart van Longmeadow. Net als destijds bij hun sieradencollecties, kiezen Monty en Sarah voor elk deel van de tuin een thema waaraan het ontwerp wordt opgehangen. Sieraden vormen, misschien niet verwonderlijk, de inspiratie voor de Jewel Garden.
De plantvakken worden omzoomd door buxus zodat ze eruit zien als sieradendoosjes waar de bloemen als juwelen uitstromen. De planten moeten daarom de kleuren van sieraden krijgen: zilver (grijs), goud (geel), pastel, kristal (wit), en de rijke kleuren van edelstenen zoals amethist, saffier, robijn en smaragd.
Maar helaas, het ontwerp pakt niet uit zoals verwacht. Veel planten blijken niet geschikt te zijn of passen niet goed bij elkaar waardoor het geheel er samengeraapt uitziet. Terug naar de tekentafel dus! In het nieuwe ontwerp worden er een aantal buxushagen verwijderd zodat de perken dieper worden, worden bleke kleuren (zoals wit en pastel) geschrapt en wordt de keus gemaakt voor hogere planten.
En daar blijft het niet bij. Ook in de jaren die volgen blijven Monty en Sarah wijzigingen doorvoeren in de indeling en de beplanting. Tegenwoordig is de Jewel Garden een tuin die gevuld is met planten in rijke verzadigde kleuren zoals goudgeel, oranje, rood, paars en magenta.
Veel planten zijn vaste planten, zoals de roodbloeiende Crocosmia en Helenium 'Moerheim beauty', de geelbloeiende Rudbeckia nitida 'Herbstsonne' en de dieppaarse Salvia guaranitica 'Amistad'. Donkerrode clematis groeit op pyramides gemaakt van het snoeihout van hazelaars. Het grote blad van bananenbomen en canna's zorgt voor krachtige accenten.
Op de website van Monty Don, zie je hoe de Jewel Garden tot stand komt. Leuk om te zien hoe het van een weiland uitgroeit tot de groene weelde die wij nu kennen van Gardeners' World.
 |
| In de 'jewel garden' wordt veelvuldig gebruik gemaakt van dahlia's in rijke kleuren (foto: Mandy Naleli op Unsplash) |
Monty laat zich bij zijn plantenkeuze niet leiden door snobisme of tuintrends. Zo gebruikt hij bijvoorbeeld veel dahlia's, vaak met donkerrood gekleurd blad. Een plant waarvoor veel Engelse tuinsnobs hun neus ophalen. Ook verwerkt hij in de Jewel Garden veel simpele eenjarigen zoals cosmos, goudsbloemen, Oostindische kers en sierererwten (Lathyrus).
Zijn favoriet is de Tithonia (Mexicaanse zonnebloem). Je ziet hem boven dit blog. Een eenjarige die ruim anderhalve meter hoog wordt. Afgelopen jaar heb ik hem zelf voor het eerst gezaaid. Ik kreeg wat zaad van Tithonia rotundifolia 'Red torch' van een collega blogger. Zij tuiniert op kleigrond en bij haar worden de planten wel 1.80 meter hoog.
In mijn tuin op zandgrond was Tithonia ook een succes. De planten bleven weliswaar iets lager (1.20 tot 1.50 meter) maar hebben rijk gebloeid. De oranjerode bloemen gaven kleur tot diep in het najaar. De Tithonia heeft warmte nodig om goed te groeien, plant zaailingen daarom niet te vroeg uit (eind mei is beter dan half mei).
 |
| Goudkleurige Rubeckia nitida 'Herbstsonne' |
Een feest van herkenning
Zelfs een coryfee als Monty Don krijgt zijn borders dus niet ineens goed. Hij kent, net als wij gewone stervelingen, de frustratie van een border die heel anders uitpakt dan het plaatje dat we in ons hoofd hadden.
In onze tuin hebben wij vergelijkbare leerprocessen doorgemaakt. In het oorspronkelijke tuinontwerp waren er meer paadjes en hagen dan er nu zijn. Bij de grotere borders beginnen we nu te planten met planten van minstens een halve meter hoog en ook wij hebben uit onze kleurrijke border alle planten verwijderd die bloeiden in wit of pastel. Ik had waarschijnlijk beter op moeten letten bij het kijken naar Gardeners' world!
Andere dingen die voor mij heel herkenbaar zijn, is de manier waarop Monty en Sarah samenwerken in hun tuin. Hun tegenzin om de tuin aan anderen te laten zien omdat je toch altijd denkt dat het niet goed genoeg is (Longmeadow is nog altijd een privétuin die niet open is voor publiek).
Wat ik vooral bewonder aan Monty is dat hij zijn eigen plan trekt en zich niks aantrekt van tuinconventies. Borders in knallende kleuren waren, zeker in de jaren negentig, niet bepaald de mode. Als ze nu wel trendy zijn, is dat vooral zijn verdienste geweest.
Let op
Monty tuiniert op zware kleigrond. Dat is iets wat je in je achterhoofd moet houden als je naar Gardeners' World kijkt. Sommige van zijn adviezen (zoals het advies om grit door te grond te werken) kun je beter niet opvolgen als je op droge grond tuiniert. De tuin van medepresentator Adam Frost is wél een droge tuin.
 |
| Een stukje van mijn eigen border met rijke verzadigde kleuren: Helenium 'Waltraut' (oranje), Echinacea purpurea 'Magnus' (roze met een oranje hart), Agastache 'Blue boa' (paars) en Verbena bonariensis (lila). In de achtergrond donkerrode Persicaria microcephala 'Red dragon'. |
De informatie voor dit blog komt uit het boek 'The Jewel Garden', geschreven door Monty en Sarah Don. Het boek (Engelstalig) kost nog geen tientje. Ook verkrijgbaar als voordelig ebook.
Tuintips van Monty
Gardener's World is gedurende het tuinseizoen elke vrijdagavond te bekijken op BBC 2. Gemist? Op Youtube zijn oude afleveringen vaak nog terug te kijken.
Monty Don's standaard werk "Tuinieren met Monty" is in Nederland opnieuw uitgegeven. Dit boek was lange tijd alleen tweedehands verkrijgbaar. In dit vuistdikke boek deelt Monty zijn kennis, adviezen en passie en legt hij uit hoe je anno 2023 je tuin duurzaam kunt bewerken. Met aandacht voor de structuur van de tuin (het ontwerp), basiskennis van tuinieren, diverse soorten tuinen en planten. Een prachtig naslagwerk waar je levenslang plezier van hebt.
KLIK HIER voor meer informatie of om het boek te bestellen.
Ook interessant!
- Hoe je kleuren in de tuin effectvol toepast
- Een kleurrijke border op zandgrond
- In een gele tuin schijnt de zon altijd
Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame!
