Waart Miss Wilmott's ghost ook door jouw tuin?
Aan zijn stekelige uiterlijk, harde leerachtige blad en zilvergrijze kleur kun je het al zien: de reuzenkruisdistel (Eryngium giganteum) is een ware droogtekampioen. Daarnaast is het een prachtige plant om te zien en zijn de bloemen aantrekkelijk voor bijen. Je kunt de bloemen ook drogen, om ze als blikvanger te gebruiken in droogboeketten.
In dit blog vertel ik je meer over deze plant en over het verhaal erachter dat ook de moeite waard is.
Tweejarig
Eryngium giganteum is tweejarig. Het feest duurt dus niet lang want na de bloei sterft de plant af. Dat hoeft geen probleem te zijn want de reuzenkruisdistel zaait zichzelf rijkelijk uit.
Ik had de planten in de grindtuin voor ons huis staan. Daar staan ze nu al twee jaar niet meer, maar er komen nog steeds zaailingen op in het grind. Ik had in het grind flink wat van het zaad uitgestrooid. Dat had ik dus beter niet kunnen doen 😬. Door de bloemen tijdig weg te knippen kun je dit overigens gemakkelijk voorkomen.
Eryngium giganteum zaaien
Als je zelf zaait, moet je er rekening mee houden dat de reuzenkruisdistel een koudekiemer is. Ik zaaide in het najaar wat zaad in een pot, maar het wilde niet kiemen. Pas na de winter verschenen de eerste zaailingen.
Koudekiemers hebben een koude periode nodig om te kiemen (dit wordt ook wel koudestratificatie genoemd). Dat is eigenlijk ook wel logisch. Zou het zaad in het najaar, wanneer het van de plant valt, meteen kiemen, dan moeten de jonge plantjes de barre wintermaanden zien te overleven. Als het zaad na de winter kiemt, hebben de zaailingen een veel betere overlevingskans.
Zo'n koudeperiode kun je 'faken' door je zaaisel een poosje in de koelkast te zetten. Gewoon tussen de kaas en de Chardonnay. Maar zaaigoed in de koelkast? Dat zie ik persoonlijk niet zo zitten. Het is ook een stuk eenvoudiger om je zaaisel gewoon een winter buiten in weer en wind te laten staan. Zorg er alleen wel voor dat de pot of bak waarin je gezaaid hebt, goed afwatert.
Het eerste jaar bloeien de plantjes niet. Ze vormen alleen een (groen) bladrozet. Pas in het tweede jaar gaat de plant bloeien. En hoe! Op zilvergrijze stelen verschijnen de knoppen die zich uitvouwen tot stekelige kragen met met grote knopvormige bloemen.
Niet zo gigantisch
Met een naam als deze, had ik een monster van een plant verwacht van minstens anderhalve meter hoog. In mijn Botanica valt te lezen dat de reuzenkruisdistel inderdaad zo'n 1 tot anderhalve meter hoog kan worden maar op droge grond gebeurt dat kennelijk niet.
In mijn voortuin werd Miss Wilmott niet hoger dan zo'n 75 cm. Dit jaar, in mijn achtertuin, zijn de planten, door de aanhoudende droogte in het voorjaar, zelfs nog lager gebleven. Amper hoger dan een halve meter. Ik vind dat geen probleem zolang ze maar wél goed bloeien en dat deden ze!
Van deze plant wordt gezegd dat hij kalkminnend is, dus misschien helpt het om wat kalk aan de grond toe te voegen als je hogere planten wilt.
Mediterraan
Eryngium giganteum 'Miss Wilmott's ghost' is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied waar de planten groeien op arme, droge en stenige grond. Veel water hebben ze niet nodig.
Van Eryngium giganteum zijn verschillende soorten. Op de foto zie je Eryngium giganteum 'Miss Wilmott's ghost'. Deze wordt ook wel aangeboden als 'Silver ghost'. Er zijn ook soorten die uit Zuid Amerika afkomstig zijn. Die je kun je herkennen aan het spitse Agave-achtig blad. De Europese soorten hebben rond blad.
 |
| Eryngium giganteum is een goede bijenplant (foto: Zeynel Cebeci, Eryngium giganteum - Miss Willmott's ghost 05, CC BY-SA 4.0 ) |
Wie was Miss Wilmott?
Eryngium giganteum 'Miss Wilmott's ghost' is genoemd naar Miss Ellen Ann Wilmott (1858 - 1934). Miss Wilmott was een schatrijke erfgename die haar hele ziel en zaligheid (en niet te vergeten haar immense fortuin) in haar tuinen stopte. Zij was bezeten van tuinieren zoals alleen excentrieke Engelsen, met meer geld dan gezond verstand, dat kunnen zijn.
Niet zonder succes. Ze is later wat in de vergetelheid geraakt, maar in haar eigen tijd werd haar naam in één adem genoemd met die van coryfeeën als Gertrude Jekyll en William Robinson. Gertrude Jekyll was een goede vriendin van Miss Wilmott.
Miss Wilmott bezat meerdere tuinen. Warley Place in Essex (GB) erfde ze van haar vader. Maar de tuin van 50 hectare bleek toch te klein voor haar ambities. Daarom kocht ze ook een kasteel in Frankrijk (Tresserve, bij Aix-les-Bains) en een villa in Italië (Piacenza-Boccanegra, bij Ventimiglia). Vooral vanwege de tuinen die erbij hoorden.
Zo kom je aan bijzondere planten!
De tuinen van Miss Wilmott stonden bekend om hun schoonheid maar ook om hun botanische waarde. Omdat ze niet op een cent hoefde te kijken financierde ze, in ruil voor zaden en plantmateriaal, botanische expedities van plantenjagers zoals Ernest H. Wilson. In haar tuinen waren planten te vinden die je verder nergens in Europa kon zien.
Veel planten zijn naar haar of haar tuinen vernoemd. In totaal wel zo'n 200 soorten waaronder Veronica prostrata ‘Warley Blue’, Ceratostigma willmottianum, Aethionema ‘Warley Hybrid', Potentilla nepalensis ‘Miss Willmott’, Campanula pusilla ‘Miss Willmott’ en Syringa vulgaris ‘Miss Ellen Willmott’.
Ze had ook een goed oog voor planten. Zo ontdekte ze op haar landgoed bijzondere zaailingen zoals Aethionema 'Warley Rose' (steentasje) en Veronica prostrata 'Warley Blue' (kruipende ereprijs). De ereprijs wordt nog altijd verhandeld. Ik heb hem zelf ook in mijn tuin gehad.
Miss Wilmott was een vooraanstaand lid van de Royal Horticultural Society (RHS). Ze verscheen altijd met een buitenissige bloem als corsage. Dat zou ze doen om haar medejuryleden op de proef te stellen.
Gat in haar hand
Aan het einde van de jaren '20 had ze haar, toch niet onaanzienlijke vermogen, er volledig doorgejaagd. Ze had zelfs schulden. In 1934 overleed ze aan een hartaanval. Eenzaam en verbitterd. Haar tuin werd geplunderd en het huis verviel tot een ruïne en is later gesloopt. Het is nu een natuurreservaat met veel stinsenplanten.
 |
| Wat er over is van Warley Place (foto: Trevor Harris op Wikimedia Commons) |
Sabotage en vuurwapens
Miss Wilmott mag dan een geniale tuinontwerpster en plantenkenner geweest zijn, haar reputatie als mens was een stuk minder. Ze stond bekend als excentriek, arrogant en onaangenaam. Een kleine bloemlezing:
- Als zij de tuinen van anderen bezocht zaaide ze heimelijk het zaad uit van Eryngium giganteum om de borders te saboteren. Je snapt nu waarom deze plant haar naam heeft gekregen!
- Haar tuinen moesten perfect zijn. De tuinman die wat onkruid vergat te wieden, kon per direct de zak krijgen. Omdat ze veel zelf deed in de tuin, kon ze op elk moment opduiken. Haar personeel moet continu in angst geleefd hebben.
- Ze had de gewoonte om de manden met onkruid van minder ervaren tuinmannen te inspecteren om te kijken of ze niet per ongeluk zaailingen van borderplanten hadden uitgewied.
- Toen ze in 1897 een prestigieuze onderscheiding kreeg toegekend door de Royal Horticultural Society, nam ze niet eens de moeite om hem in ontvangst te komen nemen.
- Ze liep rond met een geladen revolver en een boksbeugel in haar handtas.
Maar was het allemaal waar?
Na haar dood in 1934, werden de bezittingen van Ellen Wilmott opgestuurd naar Spetchley Park. Het huis van haar zus die al eerder was overleden. Daar stonden de kisten in een kelder stof te verzamelen. Tot de boel in 2019 gerenoveerd moest worden.Sandra Lawrence, een Engelse journaliste en (tuin)schrijfster, kreeg de kans om de kisten door te spitten. Naast stof, schimmel, een 100 jaar oude chocoladereep, muizenskeletten, zilvervisjes en dode kevers vond zij ook brieven, documenten, foto's en dagboeken. Deze werpen toch een ander licht op Miss Wilmott als persoon.
Bijvoorbeeld waarom ze niet kwam opdagen bij de RHS om haar onderscheiding in ontvangst te nemen. Sandra Lawrence ontdekte de echte reden. Zij vond brieven van ene Miss Georgiana Tufnell (Gian) aan Miss Wilmott. Gian was een hofdame van Prinses Mary Adelaide. De briefwisseling suggereert dat de twee gedurende drie jaar een liefdesrelatie onderhielden.
Maar in 1897 veranderde alles. De gezondheid van Prinses Mary Adelaide ging hard achteruit en door haar overlijden zou Gian in een financieel gat vallen. Volkomen onverwacht voor Ellen Wilmott, wordt op 13 oktober de verloving van Gian met de 35 jaar oudere, steenrijke Lord George Mount Stephen bekend gemaakt.
Het huwelijk was gepland op 27 oktober, de dag nadat Miss Wilmott haar onderscheiding in ontvangst zou hebben genomen. Als ze op dat moment in Londen was geweest, zou ze geen excuus hebben gehad om niet naar de bruiloft te gaan. Dus pakte ze haar koffers en reisde ze af naar haar kasteel in Frankrijk. Dat ze niet kwam opdagen bij de RHS was geen arrogantie maar een gebroken hart.
Ook het verspreiden van de "zaadbommen" in tuinen van anderen blijkt niet waar te zijn. Dit verhaal doet pas de ronde sinds 1980, het jaar dat haar biografie, geschreven door Audrey le Lièvre, verscheen.
Het verhaal over de revolver en de boksbeugel blijkt wél waar te zijn. Aan het einde van haar leven was Miss Wilmott zo arm dat zij zich geen auto meer kon veroorloven. Ze moest dus, net als het gewone volk, met de trein reizen. De weg naar het station was nogal stil en verlaten. Sandra denkt dat zij de wapens bij zich had omdat ze bang was en zichzelf wilde beschermen. Niet om met deze of gene op de vuist te gaan!
Bronnen: Wikipedia, BBC.com
Ook interessant
Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen. Wees niet bang, ik ga je niet spammen met reclame!
