Zo leg je een onderhoudsarme tuin aan!

Tegenwoordig wil bijna iedereen een onderhoudsvrije tuin. We hebben het zo druk dat we geen tijd meer hebben om in onze tuinen te werken. Mensen die kiezen voor onderhoudsarm blinken helaas vaak niet uit door creativiteit. De meest gekozen oplossingen zijn:

• De tuin vol tegelen zodat er niets meer kan groeien;
• Worteldoek en dan grind of houtsnippers erover zodat er niets kan meer groeien;
• Alles vol gras leggen zodat er verder niets meer kan groeien;
• Kunstgras leggen zodat er verder niets meer kan groeien. 

Geen van de oplossingen is ideaal. Als je je tuin volledig bestraat blijft de vervelendste tuinklus van allemaal bestaan: het verwijderen van onkruid tussen de voegen. Natuurlijk kun je dat doen met zo'n chemisch goedje maar het blijft een rotklus. Daarnaast is dat gif slecht voor jou, je kinderen, je huisdieren en de vogels en insecten (bijvoorbeeld bijen en vlinders) in je tuin. 

Glyfosaat, de werkzame stof in veel onkruidbestrijdingsmiddelen zoals Roundup, is kankerverwekkend (bron: De Volkskrant). En, laten we eerlijk zijn, zo'n tuin met alleen maar stenen is nou ook niet bepaald een lust voor het oog....

Vergeet worteldoek en grind

Mensen die denken dat ze onkruid tegenhouden met worteldoek en grind, leven een droomwereld. Onkruid wortelt ook in grind. Sowieso ontstaat na verloop van tijd een voedingsbodem in het grind doordat er dood blad in valt en doordat vogels, mieren en andere dieren er zand in brengen. 

Voor je het weet moet je toch weer gaan wieden. Als je me niet gelooft, moet je maar eens een wandeling maken in een woonwijk met veel van dat soort "tuinen".

Gras onderhoudsarm? Hoe dan? 

Gras als onderhoudsarme oplossing is een lachertje. Gras moet in de zomer wekelijks gemaaid worden. Verder moet je de graskanten bijsteken en moet gras regelmatig bemest en geverticuteerd worden wil het er een klein beetje fatsoenlijk bijliggen. Dat noem ik niet onderhoudsarm! 

Dit geldt weliswaar niet voor kunstgras maar ook kunstgras vergt onderhoud. Ik zag een tijd geleden dat iemand zijn kunstgras gazon aan het stofzuigen was. Er lagen dode blaadjes in. Vooral in de winter, ziet zo'n plastic tuin er bovendien heel onnatuurlijk uit en voor vogels en insecten valt er in zo'n tuin jaarrond totaal niets te beleven. Die blijven dus weg.

Onderhoudsvrij bestaat niet

Laat ik één ding vooropstellen: een tuin zonder onderhoud bestaat niet. Maar er zijn onderhoudsarme oplossingen denkbaar waarmee je tuin er wél mooi uitziet en bovendien aantrekkelijk blijft voor vogels, bijen, vlinders en andere dieren. Als ik mijn tuin onderhoudsarm moest maken, zou ik het als volgt aanpakken:

• Ik zou kiezen voor een schutting in plaats van hagen omdat het knippen van hagen veel tijd kost. In kleine tuinen nemen hagen op den duur ook (te) veel ruimte weg, zeker wanneer je je hagen niet regelmatig, dat wil zeggen twee keer per jaar, knipt.

• Ik zou in elk geval géén gazon nemen. 

• Ik zou de zithoek en het tuinpad bestraten met (grote) tegels die ik zou afvoegen met voegmortel voor sierbestrating zodat er geen onkruid tussen kan groeien. 

• Ik zou de rest van de tuin vullen met een aantal grote, met stenen omrande, perken of plantenbakken die ik vol zou zetten met gemakkelijke onderhoudsarme planten die de bodem volledig afdekken. Die bodembedekkers nemen het licht weg zodat onkruid geen kans meer krijgt. De stenen randen zorgen ervoor dat de woekeraars worden ingeperkt. Gebruik voor de omranding liever geen tuinhout want dat is binnen no-time rot en dan kun je weer opnieuw beginnen.... 

• Ik zou hier en daar een heester of misschien een klein boompje tussen de bodembedekkers planten om wat hoogte te creëren, bijvoorbeeld een vlinderstruik, bruidsbloem, hibiscus, viburnum, Physocarpus, sering of krentenboompje. Deze zijn onderhoudsarm en bloeien prachtig. Vlinderstruiken knip je in het voorjaar 30 cm boven de grond af, de overige struiken hoeven alleen gesnoeid worden als ze te groot worden.

• Je kunt de perken of bakken ook vullen met laagblijvende heesters zoals azalea's, dwerg-rhododendrons, Pieris Japonica, skimmia of hortensia's. Kies heesters die passen bij je grondsoort en de positie in de tuin (zon/halfschaduw/schaduw) anders wordt het geen succes. Hortensia's kun je bijvoorbeeld beter niet op droge grond planten. Na verloop van tijd groeit zo'n perk helemaal dicht zodat onkruid geen kans meer heeft. In het begin kun je de grond afdekken met een flinke laag houtschors of -snippers om het onkruid te onderdrukken.  

Op deze manier oogt je tuin aantrekkelijk: in plaats van kale stenen of plastic zie je levend groen. Je geniet meer van de seizoenen omdat planten groeien en bloeien in je tuin en, last but not least, jouw tuin wordt zo een fijne omgeving voor vogeltjes, insecten en andere dieren. En dit alles zonder dat je je elk weekend het schompes moet werken! Het onderhoud hoeft niet meer dan een paar uurtjes per maand te kosten.

Onderhoudsarme bodembedekkers 

Planten die geschikt zijn om de rol van bodembedekker te vervullen:

• Alchemilla mollis (vrouwenmantel), groengele bloemen en grijzig blad waarop het regenwater heel mooi "parelt". Dit is zo'n agressieve groeier dat geen enkele andere plant nog kans heeft. Doet het eigenlijk overal, zowel in de zon als in de schaduw.

• Geranium macrorrhizum (ooievaarsbek), bloeit in de vroege zomer met witte of rose bloemen. Niet voor hele droge plekken maar prima voor de halfschaduw. 

• Geranium cantabrigiense 'Biokovo' (wit) of 'Karmina' (rose). Een laagblijvende geranium die heel rijk bloeit. Kan in de volle zon maar ook in de halfschaduw. 

• Hemerocallis (daglelie). De daglelie maakt grote pollen grasachtig loof en bloeit in de zomer met exotische lelieachtige bloemen. Voor de halfschaduw. Onkruid is kansloos! 

• Phlomis Russeliana (brandkruid), bloeit met mooie lichtgele bloemen die er ook als ze uitgebloeid zijn, nog aantrekkelijk uitzien. Het grote viltachtige blad dekt de bodem af. Voor de volle zon. 

• Stipa tenuissima 'Ponytails' (vedergras). Dit fijne gras, dat er aantrekkelijk uitziet, maakt al snel forse pollen die geen licht meer doorlaten. Liefst in de volle zon! 

• Symphytum grandiflorum (smeerwortel), bloeit in het vroege voorjaar met wit/blauwe bloemetjes. Het is, net als vrouwenmantel, een agressieve groeier. Alleen voor beschaduwde plekken.

• Waldsteinia Ternata (gele aardbei). Dit is een lage bodembedekker die de naam bodembedekker meer dan waardig is. Vormt een dik tapijt van loof waar niets anders meer kan groeien. Niet voor de volle zon, want dan verbrandt het blad.

LET OP

In tuincentrums worden zo'n beetje alle laagblijvende, kruipende planten als "bodembedekker" aangeprezen, maar de meeste zijn die naam niet waard. Je hebt een zeer krachtige groeier nodig die de bodem écht lichtdicht afschermt anders komt er toch nog onkruid doorheen. 

Mexicaans vedergras (Stipa tenuissima 'Ponytails'), in combinatie met Sedum telephium.  

Dit is de plattegrond van onze vorige tuin (10 meter breed en diep). Deze tuin vroeg weinig onderhoud en zag er toch aantrekkelijk uit. 

Tip 

Meer lezen over onderhoudsarm tuinieren? Kijk dan ook eens op de website Kleine tuinen met heel veel tips voor een onderhoudsarme tuin!

Ook interessant

• 10 tuinmythes die gewoon niet waar zijn 
• 5 tips voor het aanleggen van een wilde tuin 
• 5 goede redenen om afscheid te nemen van je gazon

Vond je dit blog nuttig? 

Abonneren 

Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame! 

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.