Zo komen tulpen en keizerskronen wél terug!
Het succes van bloembollen is op zandgrond maar al te vaak eenmalig. Het eerste jaar heb je prachtige bloemen maar in de jaren daarna hooguit nog wat loof. Om jarenlang van bloembollen te kunnen genieten, is het belangrijk om te weten hoe ze in het wild groeien. Door die omstandigheden zo goed mogelijk na te bootsen, vergroot je de kans op succes.
Zelf maak ik altijd graag gebruik van de adviezen van Romke van der Kaa. Zeker als het om bollen gaat. Romke van de Kaa groeide op in de bollenstreek. Hij werkte van jongsaf tijdens zijn vakanties op de bollenvelden en in de bollenschuren. De man weet dus wel het een en ander over bollen.
Voor mij ging er een wereld open toen ik in zijn boek 'De getemde wildernis' het hoofdstuk 'Begrip voor bloembollen' las. In dit blog wil ik met jou delen wat ik daarvan geleerd heb.
Bollen beter begrijpen
Sommige planten vormen bollen of knollen om ongunstige perioden te kunnen overleven. Geofyten worden ze ook wel genoemd. In de knol of bol slaan ze zetmeel, suikers en eiwitten op. Daardoor zijn ze in staat om, in rusttoestand, een lange periode van droogte, hitte of kou te overleven.
In botanisch opzicht is een bol niet hetzelfde als een knol. Bij een knol wordt het reservevoedsel opgeslagen in de vlezige wortel (wortelknol) of in de stengel (stengelknol). Een tulp is bijvoorbeeld een bol, maar de krokus is een stengelknol. Het onderscheid is voor de tuinier verder niet van belang, daarom noem ik hierna gemakshalve alles een bol.
Voor bloembollen is de rustperiode de belangrijkste ontwikkelingsfase. In deze periode wordt het blad en de bloemknop voor het volgende seizoen aangelegd.
Om te weten waar je bollen het beste kunt planten, is het handig om je te verdiepen in de natuurlijke habitat van de bol. Er zijn bollen die van nature groeien in het bos of in natte graslanden maar er zijn er ook die afkomstig zijn van de warme steppes in het Midden Oosten. Die stellen natuurlijk heel andere eisen aan hun standplaats.
Bollen uit het bos
De meeste bollen groeien in open terrein, dus in de volle zon. Maar er zijn ook schaduwbollen. Die groeien onder de bomen en bloeien vroeg in het voorjaar als de bomen nog kaal zijn. Er is dan meer licht en de grond onder de bomen is nog nat. Later in het seizoen eisen de bomen al het water op en gaan de bollen in zomerrust.
Voorbeelden van bollen uit het bos zijn onder meer: de boerenkrokus (Crocus tommasinianus), boshyacinten (Hyacinthoides hispanica of Hyacinthoides non-scripta) sneeuwklokjes (Galanthus), hondstand (Erythronium), en winterakonieten (Eránthis hyemális).
 |
| Winterakoniet (Eránthis hyemális) |
Bollen uit het grasland
Voor gras geldt hetzelfde als voor bomen. Vroeg in het voorjaar is het gras nog niet echt actief en verbruikt het nog maar weinig water. Bollen die van nature in grasland groeien grijpen die kans door juist in die periode te bloeien.
Voorbeelden van bollen uit het grasland zijn onder meer: narcissen, krokussen, camassia's, kievitseitjes (Fritillaria meleagris) en vogelmelk (Ornithogalum umbellatum).
 |
| Kievitseitjes (Fritillaria meleagris) |
Bollen van de steppe
Veel bloembollen zijn afkomstig van de steppen. Op een steppe is het 's zomers brandend heet. Deze bollen hebben dan ook veel warmte nodig om een bloemknop voor het volgende jaar te vormen.
Bollen die van de steppe afkomstig zijn, hebben er daarom baat bij om 's zomers opgerooid te worden. Het is boven de grond nou eenmaal warmer dan eronder. Misschien vraag je je af waarom de tulpen die je koopt het eerste jaar wél altijd bloeien? Eén van de redenen is dat telers de bollen rooien na de bloei en gedurende de zomer in een (warme) bollenschuur opslaan.
Als je geen zin hebt om elk jaar bollen op te rooien, plant ze dan in elk geval op het warmste plekje in je tuin. Bijvoorbeeld in een border die 's zomers de hele dag zon krijgt. Ik deed dat met mijn hyacinten en inderdaad bloeiden ze (min of meer tot mijn verrassing) het jaar daarop weer heel mooi. Dat onze zomers steeds warmer worden, helpt misschien ook.
Voorbeelden van bollen die afkomstig zijn van de steppe zijn: tulpen (Tulipa), hyacinten (Hyacinthus), veel fritilliaria's zoals de keizerskroon (Fritillaria imperialis), de perzische kivietsbloem (Fritillaria persica) en Fritillaria uva-vulpus. Ook herfstbloeiende krokussen (zoals Crocus Sativus) behoren tot deze groep.
Tulpen die wél elk jaar terugkomen
Als je op zandgrond tuiniert, ben je ongetwijfeld bekend met het fenomeen van de verdwijnende tulp. Het eerste jaar bloeien tulpen altijd goed. Dat is niet gek want de tulp heeft alles wat hij nodig heeft, het jaar daarvoor opgeslagen in zijn bol.Het tweede jaar verschijnt de tulp weer maar stelt de bloei teleur en in het derde jaar zie je hooguit nog wat loof. Dat loof blijft vervolgens jaar na jaar verschijnen maar bloeien, ho maar!
Voor een deel heeft dit te maken met de grondsoort. Tulpen doen het over het algemeen veel beter op kleigrond dan op zand. Toch worden ze vooral gekweekt op de geestgronden langs de kust. Niet omdat die grond het beste is, maar omdat het oprooien dan een stuk gemakkelijker gaat.
De geestgronden zijn óók zandgrond maar die grond is, door het schelpengruis wat erin zit, heel rijk aan kalk. Op (zure) zandgrond is het dan ook aan te raden om je tulpen elk jaar een flinke dosis kalk te geven. Ook word aangeraden om de tulpen dieper te planten dan op de gebruiksaanwijzing staat. Minstens drie keer de hoogte van de bol in plaats van twee keer. Er mag gerust 15 cm zand op zitten (bron: Trouw).
Als je een tulp zoekt die elk jaar goed terugkomt, zou je volgens Romke van de Kaa viridiflora tulpen moeten planten. Dit zijn tulpen met een groene streep over de bloemkelk. Deze laatbloeiende tulpen lijden volgens Van de Kaa niet aan de "verdwijnziekte" (bron: het AD).
 |
| Tulipa viridiflora 'Groenland' (foto: Salicyna, Tulipa Viridiflora Groenland 2023-05-10 5059, CC BY-SA 4.0) |
Waarom bloeit mijn keizerskroon niet meer?
Dat keizerskronen niet opnieuw bloeien heeft zelden te maken met de grondsoort of de hoeveelheid mest. Bijna altijd is de temperatuur of de afwatering de reden.
Bollen die afkomstig zijn van de steppe, zoals de keizerskroon, moeten 's zomers heel warm staan. Ook de afwatering is belangrijk. Ze mogen 's winters beslist geen natte voeten krijgen.
 |
| De keizerskroon, Fritillaria imperialis (foto Yoksel 🌿 Zok op Unsplash) |
Knip het loof niet te vroeg af
Na de bloei moeten bollen voldoende reserves aan kunnen leggen om volgend jaar opnieuw te kunnen bloeien. Dat kan alleen als fotosynthese mogelijk is en daarvoor heeft de bol zijn blad nodig. Laat het loof daarom staan tot het vanzelf afsterft. Daarna kun je, als je dat wilt, de bollen oprooien.
Knip het loof in elk geval nooit eerder dan zes weken na de bloei af. De uitgebloeide bloemen mag je wel meteen wegknippen. Dat is juist beter voor de bollen, want dan hoeven ze geen energie te steken in het zetten van zaad. Ze kunnen dan al hun energie steken in het opbouwen van reserves.
De foto boven dit blog is van: Luca Florio op Unsplash
Over Romke van de Kaa
De boeken van Van de Kaa zijn geen glossy magazines vol mooie plaatjes (meestal staat er geen enkele foto in 😄), maar ze staan wel bol van de nuttige tuintips waar je écht wat aan hebt.
'De getemde wildernis' is alleen nog tweedehands verkrijgbaar, maar veel van zijn andere boeken zijn nog wel nieuw te koop. Als papieren boek of als voordelig ebook.
KLIK HIER voor meer informatie en prijzen bij bol.com
Ook interessant
- 9 bollen die wél elk jaar terugkomen
- Waarom bloeien mijn narcissen niet meer?
- 5 tips voor het aanleggen van een wilde tuin (over o.m. bollen voor verwildering)
Bewaar op Pinterest:
Abonneren
Vond je dit blog nuttig? Abonneer jezelf dan gratis op mijn nieuwsbrief. Je ontvangt dan een bericht wanneer er een nieuw blog is verschenen (1 of 2 keer per maand met een pauze in december). Je hoeft niet bang te zijn dat ik je ga spammen met reclame!
