Zelf je tuin ontwerpen? Kies eerst je tuinstijl!

Het besluit is genomen, de tuin moet op de schop en jij gaat zelf het ontwerp voor je nieuwe tuin maken. Je bezichtigt wat showtuinen (bijvoorbeeld de Tuinen van Appeltern), je bestudeert tuinboeken en snuffelt wat rond op internet. Je ziet van alles wat je mooi vindt en doet tientallen ideeën op. Maar pas op! Als je al die ideeën in één tuinontwerp probeert te stoppen, zal het resultaat niet geweldig zijn. Eenheid en harmonie zijn voorwaarden voor een mooie tuin en dat bereik je zo niet. Maar hoe dan wel?

Met die vraag heb ik zelf lang geworsteld. Ik vond mijn tuin niet lelijk, maar hij straalde niet de rust en harmonie uit die ik zocht. Het bleven losse onderdelen die niet bij elkaar pasten. Intussen heb ik ontdekt dat eenheid begint met het uitkiezen van één bepaalde tuinstijl waar je vervolgens alle planten en tuinelementen op afstemt. Elke keuze die je maakt, of het nu gaat om de verharding, de tuinafscheiding, tuinmeubilair of de planten, toets je aan de stijl die je hebt gekozen. 

Ik heb uiteindelijk gekozen voor de prairietuin: een mix van natuurlijk ogende vaste planten en siergras. Van de meer romantische stijlelementen zoals de rozenpergola en de hortensia's hebben we afscheid genomen en om het ruimtelijke effect van een prairietuin te realiseren hebben we bovendien een aantal hagen gerooid. Het maken van duidelijke keuzes leidde uiteindelijk tot de eenheid en harmonie waarnaar ik altijd op zoek was.

Weet jij al wat jouw tuinstijl is? Om je te helpen bij het kiezen van een stijl vind je hieronder tien tuinstijlen met hun belangrijkste kenmerken. Dit overzicht is overigens zeker niet compleet. Je kunt bijvoorbeeld ook kiezen voor een bostuin, een Italiaanse tuin, landelijke tuin, watertuin of strandtuin en als je even googelt vind je vast nog meer tuinstijlen. 

De mate van onderhoud zou ik altijd laten meewegen in je keuze, tenzij je volop tijd hebt en tuinieren je lust en je leven is. Ik onderscheid drie niveaus van onderhoud: minimaal / beperkt / intensief. Bedenk dat een gazon heel onderhoudsintensief is: je moet het wekelijks maaien en daarnaast de graskanten bijsteken, bemesten, onkruid bestrijden, verticuteren en sproeien.

Maak een moodboard! 

Heb je je keuze gemaakt? Maak dan een moodboard met afbeeldingen van tuinen in jouw tuinstijl. Een moodboard kun je maken door een bord aan te maken op Pinterest. Bij elk van onderstaande tuinstijlen heb ik alvast een link naar een Pinterest moodbord opgenomen zodat je kunt kijken of deze stijl bij je past. 

Uiteindelijk maak jij natuurlijk je eigen moodboard. Dat kan overigens ook 'old school' met behulp van een prikbord of plakboek. Het moodboard gebruik je om al je keuzes aan te toetsen. Past het erbij, prima! Past het niet, vergeet het dan. Zo voorkom je (dure) vergissingen en zal jouw zelf ontworpen tuin er harmonieus en evenwichtig uitzien. Een moodboard kan ook heel handig zijn wanneer je een tuinontwerper wilt inschakelen.

1. De onderhoudsarme tuin

Je wilt graag een groene tuin waar het in de zomer prettig toeven is maar je hebt weinig tijd om te tuinieren. Een tuin zonder onderhoud bestaat niet, maar er zijn onderhoudsarme oplossingen waarmee je tuin er wél mooi en groen uitziet en bovendien aantrekkelijk blijft voor vogels, bijen, vlinders en andere dieren. Er zijn genoeg heesters die nauwelijks of geen onderhoud nodig hebben. Door die te combineren met sterke bodembedekkers zorg je ervoor dat je niet hoeft te wieden. Vergeet een gazon, dat kost teveel tijd! Meer tips vind je in mijn blogpost 'Tips voor een onderhoudsarme tuin'.

Tuinstyling
De onderhoudsarme tuin is niet specifiek aan een bepaalde stijl gebonden. Alle planten, alle kleuren, alle materialen kunnen. Zolang het onderling maar bij elkaar past. Voor de bestrating kies je een groot formaat tegels die je afvoegt zodat er geen onkruid tussen groeit en je kiest liever een schutting dan een haag die je twee keer per jaar moet knippen. Bij alle keuzes die je maakt staat het onderhoudsaspect cruciaal. 

Niet-groene tuinaccessoires lijken een onderhoudsarme oplossing om je tuin aan te kleden maar bij overmatig gebruik zal je tuin al snel gaan lijken op de winkel van Sinkel. Een enkel goed gekozen object heeft meer effect dan tien goedkope Chinese prullen. Vermijd het gebruik van potten, ze zijn onderhoudsintensief. De planten moeten elk jaar verpot worden of nieuwe grond krijgen en bij warm weer moet je dagelijks water geven.

Onderhoud: minimaal 
Door de afwezigheid van een gazon en het gebruik van onderhoudsarme planten en bodembedekkers heb je vrijwel geen werk.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor onderhoudsarme tuinen te bekijken

Onderhoudsarme tuin

2. De mediterrane tuin (gravelgarden)

Voor een zonnige tuin op droge goed doorlatende grond. Hierbij passen planten die van nature groeien op droge niet al te rijke grond zoals: Agastache, Artemisia, Buddleja, Eryngium, Echinops, Euphorbia, Lavandula, Origanum, Salvia, Sedum, Thymus, Verbascum en Verbena. 

Meng deze planten met siergras en zet de planten wat verder uit elkaar dan je in een traditionele tuin zou doen. Vergeet dat gazon! Gazons hebben veel water nodig om mooi groen te blijven en ze passen ook niet bij de mediterrane uitstraling van je tuin. De mediterrane tuin is een paradijs voor hommels en bijen. Een prachtig voorbeeld van een mediterrane tuin is de gravelgarden van Beth Chatto.

Tuinstyling:
De mediterrane tuin is een informeel type tuin zonder rechte lijnen. Kies voor je terras tegels in een warme kleur met een gele ondertoon en mulch je bloemperken met grind in dezelfde tint. Gebruik wat grotere rotsen en stenen als accent. Terracotta potten met bijvoorbeeld Agave, Agapanthus of Oleander (niet winterhard) versterken de illusie.

Onderhoud: minimaal 
Er is geen arbeidsintensief gazon en het grint onderdrukt het onkruid. Mediterrane planten hebben bovendien weinig mest en water nodig. Ze moeten wel af en toe teruggeknipt worden.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een mediterrane tuin te bekijken

Lavendel mag in een mediterrane tuin niet ontbreken (foto Gemma Evans) 

3. De natuurlijke tuin

In een natuurlijke tuin probeer je vooral om de planten- en dierenwereld met elkaar in harmonie te brengen. Vogels, egels, padden, hommels, bijen, lieveheersbeestjes en tal van andere insecten heb je nodig voor een gezonde tuin zonder ziektes en plagen. Je probeert dan ook om zoveel mogelijk dieren een plekje te geven. 

Los gestapelde muurtjes bieden nestgelegenheid aan insecten en kleine diertjes en hagen bieden vogels een schuilplaats. Bessendragende bomen en struiken, walnoten, hazelaars en fruitbomen maken je tuin extra aantrekkelijk voor allerlei dieren. Meer tips vind je in mijn blog over biodiversiteit in de tuin. 

In een natuurlijke tuin spelen inheemse planten de hoofdrol. Die planten hebben liefst ook een toegevoegde waarde: bijvoorbeeld omdat ze eetbaar zijn of een geneeskrachtige werking hebben. Een natuurvijvertje hoort er ook echt bij. Een kort gemaaid gazon past niet bij dit type tuin, maar een bloemenweide met (inheemse) veldbloemen wel.

Tuinstyling

Dit type tuin hoeft niet mooi te zijn in de traditionele zin. Natuurlijke tuinen zijn een beetje rommelig. Dood blad mag blijven liggen, er is een composthoop en er zijn takkenrillen. Er zijn geen rechte lijnen en er is weinig of geen verharding (paadjes maak je van houtsnippers of boomschors). Tuinaccessoires zijn robuust en gemaakt van natuurlijke materialen. Insectenhotels en nestkastjes helpen om dieren naar je tuin te lokken. 

Onderhoud: minimaal 
Onkruid mag best blijven staan en een bloemenwei hoeft maar één keer per jaar gemaaid te worden. Hagen hoeven niet strak geschoren te worden maar moeten wel af en toe geknipt worden om te voorkomen dat ze totaal verwilderen. De inheemse planten houden zichzelf in stand doordat ze zichzelf uitzaaien.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een natuurlijke tuin te bekijken

Pyamawants, foto: Erik Karits

4. De moderne tuin

Een moderne tuin is een strakke tuin. De moderne tuin straalt balans uit en is heel geschikt om tot rust te komen. De moderne tuin heeft vaak meerdere zitmogelijkheden. Na een drukke werkdag kun je neerploffen in je loungebank, of lekker buiten eten aan de ruim bemeten buitentafel. De tuin sluit aan op de lijnen van het huis. Dat zorgt voor rust en harmonie. Een strakke vijver of grote plantenbakken kunnen een sfeervol element vormen. Hagen (bijvoorbeeld taxus) en gazons zijn strak geschoren. 

Planten zijn belangrijk om de tuin in balans te brengen: ze zorgen ervoor dat het geheel er niet te steriel uitziet. Er wordt vaak gewerkt met een onderhoudsarme vakbeplanting van bijvoorbeeld siergras, lavendel of hortensia's.

Tuinstyling 
Voor de verharding wordt veelal gebruik gemaakt van grote tegels, eventueel in combinatie met grind. Grote tegels hebben minder voegen, dus heb je minder onkruid. Tuinmeubilair vervult in de moderne tuin een belangrijke rol. Het is royaal, comfortabel en strak vormgegeven. Een zwembad past ook heel goed bij deze stijl.

Onderhoud: beperkt  
Een moderne tuin is een onderhoudsvriendelijke tuin. De gebruikte materialen en plantensoorten zijn onderhoudsarm maar het gazon moet wel bijgehouden worden en hagen blijven alleen strak als ze twee keer per jaar geknipt worden.

KLIK HIER om een pinterest moodboard met strakke moderne tuinen te bekijken

5. De Japanse tuin

Een Japanse tuin bevat drie basiselementen die ieder een betekenis hebben: water, steen en de kleur groen. Water staat voor ‘leven', steen symboliseert een rustpunt en de kleur groen staat voor de natuur. Ook schuilt er een gedachte achter het plantengebruik in een Japanse tuin. Bladverliezende planten staan voor het ‘tijdelijke’ en evergreens staan voor de ‘eeuwigheid’. 

Het idee achter de Japanse tuin is dat er een (geminiaturiseerd) landschap wordt aangelegd maar dan wel in perfectie. Je ziet dus heuvels, bomen, mos, watervallen, rotsen, een eiland en bruggen. In een Japanse tuin ligt de nadruk op groen en bladkleuren. Er staan wel bloeiende planten in, maar hun rol is ondergeschikt. 

Er wordt veel gewerkt met evergreens zodat de tuin er ook de winter groen uitziet. Planten die passen bij een Japanse tuin zijn bamboe, conifeer, festuca, Japanse esdoorn, Juniperus, varens, Ginkgo biloba, azalea, rododendron, kalmia, kornoelje, pinus, mossen en Camellia.

Tuinstyling 
Een essentieel onderdeel van het ontwerp is dat de plek van elke steen en boom perfect uitgedacht is maar tegelijkertijd lukraak geplaatst lijkt. De tuin moet er uitzien alsof de natuur het zelf zo gemaakt heeft (ergo geen rechte lijnen). Je maakt gebruik van natuurlijk elementen om je tuin aan te kleden zoals kiezelstenen en rotsen. 

In veel tuinen zijn stenen lantaarns geplaatst, die verdekt zijn opgesteld. Schuttingen, accessoires en tuinmeubilair zijn vaak gemaakt van bamboe. In grote Japanse tuinen vind je altijd een Japans theehuis. Als er één type tuin is waarbij je je strikt moet houden aan de stijlelementen, dan is het deze!

Onderhoud: beperkt  
Er is geen arbeidsintensief gazon en de gebruikte planten vragen niet heel veel onderhoud maar alles moet er wel perfect uitzien. Onkruid moet goed onder controle gehouden en snoeivormen moeten regelmatig geknipt worden zodat ze er strak uit blijven zien.

KLIK HIER om een Pinterest moodboard voor Japanse tuinen te bekijken

6. De prairietuin

Onze landgenoot Piet Oudolf wordt wereldwijd gezien als de grondlegger van dit type tuin. De prairietuin bestaat volledig uit vaste planten en siergrassen. De bloeiende vaste planten zorgen in de zomer en nazomer voor veel kleur. De nadruk ligt hierbij op laatbloeiers en planten met een mooi wintersilhouet zodat de tuin er ook laat in het seizoen aantrekkelijk uitziet. 

Voor een échte prairietuin, zoals je ze ziet in de boeken van Oudolf, moet je beschikken over een behoorlijk stuk grond. Je kunt dit effect niet bereiken op een paar vierkante meter. Maar niets let je om jouw kleine stadstuin op te planten met de siergrassen en vaste planten die Oudolf gebruikt voor zijn projecten. Het resultaat is een natuurlijk ogende tuin die bovendien interessant is voor bijen, vlinders en andere insecten (zie ook mijn blogpost over Piet Oudolf's plantenlijst).

Tuinstyling
Dit type tuin is puur: het gaat om de planten. Zaken als verharding, tuinmeubilair en accessoires zijn van ondergeschikt belang.

Onderhoud: beperkt 
Er is geen arbeidsintensief gazon, onkruid onderdruk je met een mulchlaag. Wel moeten hoge planten afgesteund worden, moeten sterke groeiers in bedwang gehouden worden, zullen planten af ten toe opgerooid en gescheurd moeten worden en moet je afgestorven plantenresten afvoeren (of verwerken in de mulchlaag). De grond moet regelmatig verbeterd en bemest worden.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor prairietuinen te bekijken

Mijn eigen prairietuin 

7. De wilde tuin 

Wil jij een groene tuin met veel bloeiende planten maar heb je niet veel tijd om te tuinieren? Dan is een wilde tuin de oplossing voor jou! Wild betekent in dit geval niet dat je je tuin verwaarloost en de boel de boel laat, maar dat je planten min of meer hun eigen gang laat gaan en alleen af en toe bijstuurt. 

Je werkt met verwilderingsbollen, (eenjarige) zelfzaaiers en vaste planten die weinig zorg nodig hebben. Je helpt zaailingen op weg en je zorgt ervoor dat bepaalde planten niet de overhand krijgen. Zo kun je met een minimale inspanning toch een mooie tuin hebben. Meer tips vind je in mijn blog '5 tips voor een wilde tuin'. 

Tuinstyling 
Een wilde tuin is per definitie niet strak. De paden hoeven niet precies recht te zijn en de verschillende perken hoeven niet met elkaar te lijnen. In plaats van een gazon, kies je voor een bloemenweide. Er wordt gebruik gemaakt van natuurlijke materialen zoals houten hekjes en poorten, paden van flagstones, gebakken klinkers of fijn grind. Tuinafscheidingen bestaan uit vlechtschermen of hagen. Tuinmeubilair is functioneel en eenvoudig. 

Onderhoud: minimaal 
Onkruid mag best blijven staan en een bloemenwei hoeft maar één keer per jaar gemaaid te worden. Hagen hoeven niet strak geschoren te worden maar moeten wel af en toe geknipt worden om te voorkomen dat ze totaal verwilderen. De planten houden zichzelf in stand doordat ze óf vrijwel onverwoestbaar zijn óf zichzelf gemakkelijk uitzaaien. 

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een wilde tuin te bekijken

Wilde tuin met slaapmutsjes en papavers (foto Charlotte Coneybeer)

8. De cottage garden

Een cottage garden is romantisch, informeel, dicht beplant, kleurrijk en weelderig begroeid met een mix van sierplanten, keukenkruiden, groenten en fruit. De planten zijn eenvoudig. Geen fancy cultivars maar de "gewone" planten die vroeger ook in oma's tuin stonden zoals akelei, campanula, dahlia, duizendschoon, goudsbloem, hortensia, iris, kattenkruid, lavendel, stokrozen, madeliefjes, margrieten, muurbloemen, Oostindische kers, phloxen, pioenroos, ridderspoor, rozen, siererwten, vergeet-mij-niet, vingerhoedskruid en viooltjes. Een (klein) gazon past prima bij deze tuinstijl. 

Zoals je in mijn blog over cottage gardens kunt lezen, is de cottage garden ook de ideale tuin als je maar een klein budget te besteden hebt.  

Tuinstyling 
De bestrating is minimaal en vooral niet te strak. Denk aan (kronkelende) klinkerpaadjes of grindpaden. Een rozenboog of -pergola mag niet ontbreken. Klimmers, zoals siererwten (Lathyrus) laat je groeien op een wigwam van bonestaken. Het tuinmeubilair en de accessoires zijn nostalgisch.

Onderhoud: intensief 
Een cottage garden mag dan informeel ogen, maar maak niet de vergissing om te denken dat zo'n tuin onderhoudsarm is. Je zult regelmatig moeten wieden, planten opbinden en de dode bloemen wegknippen. Daar gaat behoorlijk wat tijd in zitten. Het gazonnetje moet gemaaid en onderhouden worden, en groente en fruit moeten geplukt en verwerkt worden.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een cottage garden te bekijken

Vingerhoedskruid hoort echt bij een cottage garden 

9. De romantische tuin

De romantische tuin vindt zijn oorsprong in Engeland. Intimiteit, zachte pasteltinten, een weelderige begroeiing en heel veel kleine details en verassingen zijn de sleutelwoorden voor deze stijl. Golvende lijnen en ronde vormen vormen de basis van het tuinplan. 

De hoofdrol is weggelegd voor bloemen maar ook minutieus geknipte buxusvormen horen bij deze tuinstijl (al zou ik in verband met de buxusmot liever voor een buxusalternatief kiezen). Rozen zijn in de romantische tuin een absolute must. Ook klimplanten zoals blauwe regen, kamperfoelie of clematis horen erbij. De borders worden gevuld met rijkbloeiende vaste planten en heesters zoals hortensia's, seringen en jasmijn.

Tuinstyling
Voor de paden gebruik je halfharde materialen zoals grind, split of dolomiet met een rand van natuurlijke keien of kinderkopjes. Terrassen worden bestraat met een klein formaat steen zoals waaltjes. 

In een romantische tuin zijn details belangrijk. Denk daarbij aan terracotta potten, tuinbeeldjes, snoeivormen, nostalgisch tuinmeubilair en uitstalplekjes voor zorgvuldig verzamelde snuisterijen. Het gaat hierbij niet om grote objecten maar om kleine tuinversieringen die die verrassen omdat ze een eenheid vormen met de tuin. Bedenk dat tuinstyling een kunst is en dat overdaad schaadt.

Onderhoud: intensief 
Omdat de details zo belangrijk zijn, moet alles er perfect uitzien. Het gazon moet perfect onderhouden zijn, er mag geen onkruid groeien. Je zult regelmatigen moeten knippen en snoeien. Uitgebloeide bloemen moeten verwijderd worden. Hoge planten moeten afgesteund worden en de grond moet regelmatig verbeterd en bemest worden. 

Houd er rekening mee dat je een behoorlijke kwaliteit tuingrond nodig hebt voor dit type tuin. Ik zeg niet dat het op magere zandgrond niet mogelijk is, maar je zult dan flink moeten investeren in het verbeteren van de bodem. Ook zul je bij droog weer vaak moeten sproeien.

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een romantische tuin te bekijken

Rozen mogen niet ontbreken in een romantische tuin (foto Shawna Dunsmore)

10. De tropische tuin 

In Engeland mag je het gerust een hype noemen: de tropische tuin. Een jungle van veelal grootbladige exotische planten (of planten met een exotische uitstraling), denk aan: winterharde palmen, planten met groot blad zoals fatsia en grootbladige hosta's, bamboe, varens en siergrassen. 

Veel van deze planten zijn niet of bedenkelijk winterhard. Een beschutte stadstuin is daardoor meer geschikt voor deze tuinstijl dan een tuin aan de rand van de bebouwde kom of in het buitengebied. Een groot gazon past niet echt bij deze tuinstijl.

Tuinstyling
Omdat deze tuin zo volgepakt is met planten speelt de verharding een ondergeschikte rol. Vaak worden afgevoegde flagstones gebruikt. Wanneer je plantenbakken maakt, kies je liefst voor ruwe natuurlijk ogende stenen. Losse potten met kleurrijke bloeiers of tropische planten zoals agaves, canna's of een bananenboom zorgen voor de finishing touch. 

Tropische accessoires maken de tuin compleet. Denk daarbij aan objecten of tuinmeubels van bamboe of een fel gekleurde hangmat. Je waant jezelf op vakantie in je eigen achtertuin!

Onderhoud: intensief  
Door de dichte begroeiing hoef je niet veel te wieden en er is geen gazon. De beplanting vraagt echter wel veel onderhoud. Veel planten moeten voor de winter ingepakt worden tegen de vorst of naar binnen gebracht. Knollen van canna's moeten opgerooid worden en vorstvrij bewaard. De potten moet je elk jaar opnieuw vullen met potgrond en planten. Potten moeten in de zomer bij warm weer bovendien dagelijks gegoten worden. Grootbladige planten hebben sowieso veel water nodig omdat ze via het blad veel water verdampen. Dit is een tuinstijl voor de echte liefhebber!

KLIK HIER om mijn Pinterest moodboard voor een tropische tuin te bekijken

Phygelius rectus (Kaapse fuchsia) is een redelijk winterharde tropische plant. 

TIP: ontwerpen en planten voor kleine tuinen 

Een ideeënboek met 25 voorbeeldtuinen. Wat te denken van een tuin in Ibiza-stijl, een mediterrane patiotuin, een recycletuin of een stadstuin met eigen strand? Het boek geeft ook ook antwoord op praktische vragen zoals: Hoe laat je de tuin groter lijken? Hoe voorkom je inkijk? Welke planten zijn geschikt en hoe maak je je tuin onderhoudsvriendelijk? Met plattegronden, plantenlijsten en tips voor materiaalgebruik. Het boek is geschreven door Modeste Herwig en dat weet je dat het met fotografie ook snor zit! 

KLIK HIER  voor meer informatie of om het boek te bestellen.

Ook interessant  

• Zelf je tuin ontwerpen in tien stappen 
• Hoe maak je een beplantingsplan voor je tuin 
• Zelf je tuin ontwerpen: pas op voor deze valkuilen!

Vond je dit blog nuttig? Klik dan hier om jezelf gratis te abonneren.   

   

Dit blog bevat affiliate links. In mijn privacy statement wordt uitgelegd wat dit betekent.